ကန္ထရိုက္ တစ္ခု ျဖစ္ေပၚလာဘို႔ အေျခခံ လိုအပ္ခ်က္ မ်ား (Elements of Contracts)

Project Management - ကန္ထရိုက္ စီမံခန္႔ခြဲမႈ - Series 2- အပိုင္း 01
ေဆာက္လုပ္ေရး ပေရာဂ်က္ ကန္ထရိုက္ တစ္ခု တရားဝင္ ျဖစ္လာဘို႔ အတြက္ လိုအပ္ခ်က္ ေတြ ရွိပါတယ္။

1. Capacity / Competent Parties (အရည္အခ်င္း၊ လိုအပ္ခ်က္ ျပည့္မီျခင္း)
2. Lawful ( Legal) Subject (တရားဥပေဒ၊ က်င့္ဝတ္ ေတြႏွင့္ ညီဘို႔။)
3. Mutual Consent ( Meeting of Minds) (ႏွစ္ဦး ႏွစ္ဘက္ သေဘာတူဘို႔)
4. Offer and Acceptance (အေပး အယူ။ ကမ္းလွမ္းမႈ ႏွင့္ လက္ခံမႈ)

ဒီေနရာ မွာ ရွင္းျပထားတဲ့ အခ်က္အလက္ ေတြ က ယူအက္စ္ အတြက္ ဆိုေပမဲ့ အျခားႏိုင္ငံ ေတြ မွာ လည္း ဒီသေဘာမ်ိဳး ဆန္ဆန္ ရွိတာ ေတြ႕ရပါလိမ့္မယ္။

Capacity / Competent Parties ( သတ္မွတ္အရည္အခ်င္း ႏွင့္ လိုအပ္ခ်က္ ျပည့္မီျခင္း)
ပထမ အေျခခံ လိုအပ္ခ်က္ ေအာက္ မွာ အခ်က္ႏွစ္ခ်က္ ရွိပါတယ္။

1. Ability ( or Compentency) : အရည္အခ်င္း (ဝါ) လိုအပ္ခ်က္ ျပည့္မီမႈ
2. Legal Status: ဥပေဒ အရ အကာအကြယ္ ေပးျခင္းခံရတဲ့ အုပ္စု နဲ႔ ဥပေဒ အရ စဥ္းစားသင့္တဲ့ အခ်က္မ်ား

Ability (or) Competency : အရည္အခ်င္း (ဝါ) လိုအပ္ခ်က္ ျပည့္မီမႈ
ဒီ လိုအပ္ခ်က္ နဲ႔ ညီဘို႔ ကန္ထရိုက္တာ ကို ဆန္းစစ္ ရမယ္ ဆိုရင္ Financial, Resources & Experiences ရယ္ လို႔ သံုးမ်ိဳးေတြ႕ႏိုင္ပါတယ္။
. Financial: အလုပ္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး လိုအပ္တဲ့ ေငြေၾကး အင္အား ေတာင့္တင္း မႈ (ဝါ) လည္ပတ္မႈ ရွိတယ္။ ဆိုလိုတာ က အလုပ္သမား၊ ဝန္ထမ္း ေတြ ကို ေရာ ေအာက္ခံ ကန္ထရိုက္တာ (သို႔) ပစၥည္းေရာင္း သူေတြ ကို ေရာ လိုအပ္ခ်က္ အတိုင္း ေငြေပးေခ်ႏိုင္တယ္။ ဒီလို သမာသမတ္ ရွိတဲ့ အစဥ္အလာ လည္း ရွိတယ္။ . Resources: အလုပ္ အတြက္ လိုအပ္တဲ့ ကာယ၊ ဥာဏ၊ စီမံခန္႔ခြဲသူ၊ ပညာရွင္၊ အင္ဂ်င္နီယာ၊ ကြ်မ္းက်င္ လုပ္သား၊ ကြန္ျပဴတာ (လိုအပ္တဲ့ Application အပါအဝင္)၊ ရံုး၊ ေဆာက္လုပ္ေရး စက္ပစၥည္း ေတြ ရွိတယ္။ (သို႔) ရယူႏိုင္တယ္။ ပေရာဂ်က္ လိုအပ္ခ်က္ ကို ျဖည့္ဆီးေပးႏိုင္တယ္။ . Experiences / Project Records: အပ္မဲ့ အလုပ္ (သို႔) ပေရာဂ်က္ နဲ႔ ဆင္တူ တဲ့ ပေရာဂ်က္ ေတြ ကို ေအာင္ေအာင္ျမင္ျမင္ လုပ္ဘူးတယ္။ . ကန္ထရိုက္တာ တစ္ေယာက္ လက္ထဲ အလုပ္မထည့္ခင္ အရည္အခ်င္း (လုပ္ႏိုင္၊ မလုပ္ႏိုင္) စစ္ရတာ က Private Projects ေတြ မွာ ဆိုရင္ အင္ဂ်င္နီယာ ေတြ ရဲ့ တာဝန္ တစ္ခုပါ။ Company Profile ေလာက္ နဲ႔ တင္ ေက်နပ္လို႔ မရပါဘူး။ ကိုယ္ေပးမဲ့ ပေရာဂ်က္ လို ပေရာဂ်က္မ်ိဳး တကယ္လုပ္ဘူးရဲ့ လား။ လုပ္ဘူးတယ္ ဆိုရင္ေတာင္ မွ ဘယ္ေနရာ က ပါတာလဲ။ ( ဥပမာ ေဆာက္လုပ္ေရး အလုပ္ေပးမဲ့ ကန္ထရိုက္တာ က ဒီပေရာဂ်က္ မ်ိဳး ကို ပစၥည္းေပးသြင္း သူ အဆင့္ ပဲ လုပ္ဘူးတာ ကို Project Lists ထဲ မွာ ထည့္ျပခ်င္ ထည့္ျပႏိုင္ပါတယ္။) လုပ္ဘူးတယ္ ဆိုရင္ ဘယ္သူေတြ လုပ္ခဲ့တာလဲ။ ခု ဒီပေရာဂ်က္ ကို လုပ္မဲ့ ဝန္ထမ္းေတြ က ဘယ္သူေတြ လည္း၊ သူတို႔ က ဒီတာဝန္ ကို ယူဘူးသလား။ အဲဒီ အလုပ္ ေတြမွာ ဒီကုမၸဏီ ရဲ့ Performance က ဘယ္လို အေျခအေန လဲ။ ဒီကုမၸဏီ ရဲ့ Safety Records က ဘယ္လို႔လဲ။ စသည္ျဖင့္ပါ။ တစ္ျပိဳင္တည္း မွာ ပဲ ကန္ထရိုက္ ပိုင္း နဲ႔ ေဆာက္လုပ္ေရး အပိုင္း က လည္း ကန္ထရိုက္တာ ရဲ့ ေငြေၾကးဆက္ဆံမႈ၊ လုပ္ႏိုင္ရည္ ေတြ ကို အကဲျဖတ္ရပါတယ္။ အလုပ္သမား ေတြ ကို လစာ မွန္မွန္ေပးရဲ့လား။ ပစၥည္းေရာင္းသူ ေတြ ကို ပံုမွန္ေငြရွင္းေပးေလ့ရွိသလား (သို႔) ေငြေၾကး အရႈတ္အရွင္း ဘာေတြ ရွိသလဲ။ ဘဏ္ေတြ က ေထာက္ခံမႈ၊ ပံ႔ပိုးမႈ (Bank Guarantee) ရွိမရွိ… ကုိယ္အလုပ္အပ္မဲ့ သူ ကုိ ကိုယ္ယံုၾကည္ဘို႔ လိုပါတယ္။ မဟုတ္ရင္ ဒီအရႈတ္ထုပ္ က ကိုယ့္ဆီ ျပန္လည္လာႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကန္ထရိုက္တာ ဆိုတာ ယံုၾကည္စိတ္ခ် ရတဲ့ ကန္ထရိုက္တာ ျဖစ္ဘို႔ အင္မတန္ အေရးၾကီးပါတယ္။ ႏိုင္ငံ (သို႔) အာဏာပိုင္ အဖြဲ႔အစည္း ေတြ အေနနဲ႔ ကန္ထရိုက္တာ ေတြ ကို စနစ္တက် မွတ္ပံုတင္၊ အရည္အခ်င္းစိစစ္၊ အဆင့္ခြဲတဲ့ စနစ္ေတြ ကို က်င့္သံုးၾကပါတယ္။ ဒီေနရာ မွာ အရည္အခ်င္း ဆိုတာ ကို အထက္ ကေန ေအာက္ေျခ အထိ ကြ်မ္းက်င္မႈ လိုအပ္ခ်က္ ကို ဆိုလိုတာ ျဖစ္ပါတယ္။ လုပ္ငန္းအေတြ႕အၾကံဳ စူပါရွိတဲ့ ဆရာၾကီး တစ္ေယာက္၊ ႏွစ္ေယာက ္ပါတာနဲ႔ တင္ ကုမၸဏီ အေတြ႕အၾကံဳ မရွိေတာင့္ စဥ္းစားမယ္ ဆိုတဲ့ အခ်က္မ်ိဳး က တိုင္းျပည္ဘ႑ာသံုး ရတဲ့ Public Works Projects ေတြ မွာ လံုးဝ မသံုးသင့္ပါဘူး။ ေအာက္ေျခ လုပ္သား က အစ သူ႔အလုပ္ မွာ သူကြ်မ္းက်င္ ဘို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ ဆရာၾကီး ဆိုသူ ေတြ က ေအာက္ေျခလုပ္သား ကို မ်က္လံုးေဒါက္ေထာက္ အျမဲတမ္း ၾကည့္ေနႏိုင္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ၾကည့္ေနရတယ္ ဆိုရင္ လည္း လုပ္ငန္းၿပီးမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ျပည္တြင္း ကန္ထရိုက္တာ ေတြ အေတြ႕အၾကံဳ နည္းေသးရင္ ျပည္ပ က ကြ်မ္းက်င္တဲ့ ကန္ထရိုက္တာ ေတြ ဖိတ္ေခၚသင့္ပါတယ္။ ဂ်ပန္ ေဆာက္လုပ္ေရး ကုမၸဏီ ၾကီးေတြ ေတြ က Infrastructure အပိုင္း မွာ အရည္အေသြး ေကာင္းမြန္ တာမို႔ စကာၤပူ အပါအဝင္ အျခားႏိုင္ငံ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား မွာ ဂ်ပန္ ေဆာက္လုပ္ေရး ကုမၸဏီ ၾကီးေတြ ရဲ့ အခန္းက႑ မေသးတာ ေတြ႕ႏိုင္ပါတယ္။ အျခားတိုးတက္ တဲ့ ႏိုင္ငံက အရည္အေသြး ေကာင္းတဲ့ ကန္ထရိုက္ တာၾကီးေတြ လည္း ရွိပါတယ္။ ဒီအေၾကာင္းအရာ နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး စကာၤပူ BCA က ကန္ထရိုက္တာ ေတြ ကို ဘယ္လို စနစ္ နဲ႔ ထိန္းထားတယ္။ အမ်ိဳးအစား နဲ႔ အဆင့္အတန္း ကို ရွိတဲ့ ဘယ္လို႔ အရည္အခ်င္း ေတြကို အေျခခံၿပီး ဘယ္လို႔ အဆင့္ခြဲထားတယ္။ ကန္ထရိုက္တာ ေတြ အရည္အေသြး ပိုပိုတိုးတက္ လာေအာင္ ကြ်မ္းက်င္သင္တန္း ေတြ ဘယ္လိုဖြင့္ေပးထား တယ္ ဆိုတာ ကို ေရွ႕ပိုင္းမွာ မိတ္ဆက္ေပးခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ ၾကံဳတဲ့အခါ ဂ်ပန္ ကန္ထရိုက္တာၾကီးေတြ ဘာလို႔ ႏိုင္ငံတကာ ပေရာဂ်က္ (အထူးသျဖင့္ အေရွ႕ေတာင္အာရွ) မွာ နာမည္ေကာင္း ရသလဲ ဆိုတဲ့ အေၾကာင္း မိတ္ဆက္ေပးပါမယ္။