ေဆးလိပ္မီးခိုး ထိန္းခ်ုပ္ေရး၊ ေဆးရြက္ႀကီး၊ ေဆးလိပ္၊ အရက္၊ လူငယ္ ႏွင့္ ႏိုင္ငံတကာ ဥပေဒမ်ား။

HVAC Engineers ေတြ ETS (Environmental Tobacco Smokes) ထိန္းခ်ဳပ္မႈ နည္းစနစ္ ေတြ အေၾကာင္း ကို သိရွိၿပီး လိုက္နာ ဘို႔ လည္း လိုအပ္ပါတယ္။
US Green Building Council ရဲ့ LEED Programs ေတြ မွာလည္း မလိုက္နာလို႔ မရတဲ့ အေျခခံ လိုအပ္ခ်က္ အေနနဲ႔ ပါပါတယ္။ သေဘာတရား က ေတာ့ အေဆာက္အအံု အတြင္း လူေတြ ေနတဲ့ ေနရာေတြ မွာ ေဆးလိပ္ေငြ႕ လံုးဝ ကင္းစင္ေရး အတြက္ ျဖစ္ပါတယ္။ အေဆာက္အအံု အနီးမွာ ေဆးလိပ္ ေသာက္ခြင့္ မရွိေအာင္ လုပ္ထားရတာပါ။ တံခါး၊ ဖြင့္ပိတ္လို႔ ရတဲ့ ျပဴတင္းေပါက္၊ ေလဝင္ေပါက္ Ventilation Air Intake ေတြ ကေန အနည္းဆံုး ၂၅ေပ ေဝးရမယ္။ တံခါးနဲ့ ၁၀ ေပ အတြင္း ေဆးလိပ္မေသာက္ရ နယ္ေျမ စာကပ္ ထားေပးရမယ္။ အဓိက ရည္ရြယ္ခ်က္ ကေတာ့ ေဆးလိပ္ မေသာက္တဲ့ သူေတြ ေဆးလိပ္ေငြ႕ ေၾကာင့္ ရလာႏိုင္တဲ့ ဆိုးက်ိဳးေတြ က ေန ကာကြယ္ ႏိုင္ဘို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ (Second hand smoke kills….)
LEED Certified Building ထဲက ကိုယ့္ရံုးခန္း ထဲ မွာ (အဲကြန္းခန္းထဲမွာ ဇိမ္ေလးနဲ႔ ရွဴရေအာင္) အျခားေရြးစရာ လမ္း မရွိေတာ့ဘူးလား ဆိုေတာ့ ရွိပါတယ္။ အင္မတန္ ေစ်းႀကီး ၿပီး ခက္ခဲ ပါတယ္။ အျပင္ကေလေတြ အမ်ားႀကီးသြင္းေပးရမွာ မို႔ မီတာခ က လည္း အဆေပါင္း မ်ားစြာ ကုန္ က်ပါလိမ့္မယ္။ ေလကို လည္း မိုက္ခရို HEPA Filter & Charcoal Filters ေတြ တပ္ေပးရမွာ မို႔ စရိတ္လည္း မေသးပါဘူး။ ၿပီးရင္ ဒီအခန္းထဲ က ေလေတြ အျခားအခန္း ကို မသြားေၾကာင္း သက္ေသျပ ႏိုင္ဘို႔ လိုပါတယ္။ ဆိုလိုတာက တံခါးဖြင့္ လိုက္ရင္ေတာင္ အနံ႔ေတြ အျပင္ထြက္လာလို႔ မရပါဘူး။
LEED Certified Building ဟုတ္သည္ျဖစ္ေစ၊ မဟုတ္သည္ ျဖစ္ေစ ရံုးခန္းတြင္း မွာ ေဆးလိပ္ေသာက္ခြင့္ မရွိေအာင္ ဥပေဒ နဲ႔ ထိန္းခ်ဳပ္ထားတာ က ေတာ့ ေနရာေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ားမွာပါ။ စလံုး မွာ လည္း ဥပေဒ ေတြ ရွိပါတယ္။ အေမရိက မွာ လည္း ရွိပါတယ္။ တိုက္ခန္း နဲ႔ လံုးခ်င္းအိမ္ေတြ မွာေတာင္ မီးေဘးကာကြယ္ေရး အတြက္ Smoke Detectors ေတြ ပါေလ့တာမို႔ အၾကမ္းအားျဖင့္ ေဆးလိပ္ေသာက္ရင္ လည္း မီးလွန္႔ ပါလိမ့္မယ္။ (ကုလ အရ ဆိုရင္ ေတာ့ ႏိုင္ငံ တိုင္း အက်ံုးဝင္ တယ္ ဆိုသလားပဲ။)

ေဆးလိပ္၊ ေဆးရြက္ ကို သံုးလာ တာ ႏွစ္ေပါင္း ေထာင္ခ်ီ ေနၿပီး လူမ်ိဳး မေရြး၊ ယဥ္ေက်းမႈ မေရြး၊ ႏိုင္ငံမေရြး၊ တည္ရွိေနတဲ့ ဓေလ့တစ္ခုပါ။ ဒီလို ႏွစ္ေပါင္း မ်ားစြာ လက္ခံ လာတဲ့ ေဆးလိပ္ေသာက္ရွဴ ျခင္း ကို လက္ရွိအခ်ိန္ မွာ (ကိုယ္တိုင္ တရိႈက္မက္မက္ ေသာက္ရွဴ ေနရင္ေတာင္) ေကာင္းတဲ့ အက်င့္လို႔ အာမခံ ေျပာမဲ့ လူေတြ၊ လက္ခံမဲ့ လူေတြ ဘယ္ေလာက္ က်န္ပါေသးသလဲ။ (ရွိပါေသးတယ္။ သို႔ေသာ္ တစ္ေန႔ထက္ တစ္ေန႕ ေလ်ာ့က် လာေနပါၿပီ။) က်န္းမာေရး အသိပညာ ေတြ နည္းစနစ္ တိုးတက္ လာတာ နဲ႔ အတူ ဆိုးရြားတဲ့ ရလဒ္ ေတြ က လည္း သက္ေသ ရွိေနတာ မို႔ လူေတြရဲ့ အျမင္ေတြ လည္း ေျပာင္းသြား တဲ့ သေဘာပါ။ က်ေနာ္စီးဘူးတဲ့ ႏိုင္ငံတကာ ေလယာဥ္ေတြ မွာ ေဆးလိပ္ေသာက္ခြင့္ လံုးဝ မရွိေတာ့ ပါဘူး။ ဟိုတယ္၊ မိုတယ္ ေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား လည္း Non-Smoking ကိုဦးတည္ ေနၾကပါၿပီ။ ကားေမာ္ဒယ္ အသစ္ေတြ မွာ လည္း မီးညွိတဲ့ Lighter နဲ႔ ေဆးလိပ္ခြက္ မပါေတာ့ပါဘူး။ (Mostly because of Second-hand Smoke).
US မွာ ေဆးလိပ္ေသာက္တဲ့ သူ ဆို (အသက္၊ က်န္းမာေရး) အာမခံေၾကး ပိုေကာက္ ေလ့ရွိပါတယ္။ သို႔ေသာ္ အသက္ျပည့္သူ ေတြ အတြက္ ေရြးခ်ယ္ခြင့္ ကို ေတာ့ မပိတ္ပင္ထား ပါဘူး။ (ႀကိဳက္တတ္ ရင္ သေဘာရွိ ေသာက္ရွဴ ေတာ္မူႏိုင္ပါတယ္။ ျပည္နယ္တစ္ခု ဆို အသက္သာျပည့္ ေဆးေျခာက္ေတာင္ ခြင့္ျပုေသး။ ေကာ္လိုရာဒို)
ေဆးလိပ္ေဆးရြက္ နဲ႔ ပတ္ဝန္းက်င္ ထိခိုက္မႈ ဘာညာ ေျပာေနတဲ့ သူေတြ အမ်ားႀကီးပါ။ ဒီစာ ရဲ့ အဓိက ရည္ရြယ္ခ်က္ က ေဆးလိပ္ မေကာင္းေၾကာင္း ေျပာဘို႔ မဟုတ္တာမို႔ ဆက္မေျပာ လိုေတာ့ပါ။ အဓိက ရည္ရြယ္ခ်က္ က ေတာ့ ကေလးေတြ နဲ႔ ဆယ္ေက်ာ္သက္ လူရြယ္ ေတြ ကို ေဆးလိပ္ေဘး၊ အရက္ေဘး ကေန ကာကြယ္ဘို႔ ပါ။ (မူးယစ္ေဆးဝါး ဆိုရင္ ေတာ့ အမ်ားႀကီး ပိုဆိုးရြားပါတယ္။)
ဆယ္ေက်ာ္သက္ နဲ႔ ကေလးေတြ ကို ေဆးလိပ္ နဲ႔ သုရာ ေဘးကေန တရားဝင္ တားျမစ္ႏိုင္ဘို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ အသက္မျပည့္မီ အရက္ေသာက္တာ၊ ေဆးရြက္ႀကီး နဲ႔ ေဆးလိပ္ေသာက္တာ ေတြ ကို ႏိုင္ငံတကာ မွာ တရားဝင္ ဥပေဒ နဲ႔ ကန္႔သတ္ထားေလ့ ရွိပါတယ္။ ႏိုင္ငံတိုင္း လိုလိုပါ။ ႏိုင္ငံ ရဲ့အနာဂါတ္ လူငယ္ေတြ ငယ္ငယ္ရြယ္ရြယ္ လက္တဲ့စမ္း ၿပီး လမ္းမွား မေရာက္ေအာင္ ရွိသင့္တဲ့ ဥပေဒေတြပါ။ ကာယ၊ ဥာဏ ဖြံ႔ျဖိဳးမႈ ကို ဆိုးဆိုးဝါးဝါး ထိခိုက္ႏိုင္တာ ေၾကာင့္ လည္း ပါပါတယ္။ စကာၤပူ မွာ ၁၈ ႏွစ္မျပည့္ရင္ ေဆးလိပ္ေရာ အရက္ေရာ ဝယ္လို႔ မရပါဘူး။ မွတ္ပံုတင္ (Identity Card) စစ္ပါတယ္။ ေဆးလိပ္ဗူး ခြံ ေပၚ မွာ ေဆးလိပ္ေသာက္ လို႔ ျဖစ္ႏိုင္တဲ့ ေၾကာက္စရာ ပံုေတြ လည္း ပါပါတယ္။ က်န္းမာေရး နဲ႔ အျခားဆံုးရံႈး မႈ ေတြ အတြက္ အခြန္ ကို လည္း တစ္ဆ မက ေကာက္ထားပါတယ္။ ခ်န္ဂီ ေလဆိပ္ မွာ အခြန္မဲ့ စီးကရက္ တစ္ေတာင့္ (၂၀၀ လိပ္) ရႏိုင္တဲ့ ေငြနဲ႔ ကြ်န္းေပၚမွာ ေတာ့ ၂ဗူး ေလာက္ ပဲ ရပါလိမ့္မယ္။ ကြ်န္းေပၚ က စီးကရက္ တိုင္း မွာ အခြန္ေဆာင္ ထားေၾကာင္း စာတမ္း ပါပါတယ္။ မပါပဲ မိရင္ ေတာ့ လာထား နာၿပီ။ ယမကာ ကို လည္း ထို႔အတူ ပါပဲ။ ဘီယာ၊ ဝိုင္ က အစ အသက္ျပည့္ရင္ ဝယ္ေသာက္လို႔ ရေပမဲ့ အခြန္ကေတာ့ (လူမႈေရး ဆံုးရွဳံးမႈေတြ ကာမိေအာင္) တြက္ ထည့္ထားၿပီးသားပါ။ [စကားခ်ပ္ - ဘီယာ ကို ေတာ့ ၁၆ ႏွစ္ျပည္႔ရင္ ေသာက္ခြင့္ရွိတယ္ လို႔ လည္း ၾကားမိပါတယ္။ (မွန္မမွန္ မသိပါ)။]
ယူအက္စ္ မွာ လည္း ျပည္နယ္ အမ်ားစု က အနည္းဆံုး အသက္ ၁၈ ႏွစ္ေအာက္ ေဆးရြက္ႀကီး Tobacco နဲ႔ပါတ္သက္တာ ဘာမွ ဝယ္ခြင့္ မရွိပါဘူး။ ေရာင္းတဲ့သူလည္း ေရာင္းခြင့္ မရွိပါဘူး။ မွတ္ပံုတင္ လည္း စစ္ပါတယ္။ အခ်ိဳ႕ေနရာေတြမွာ အနည္းဆံုး ၂၁ ႏွစ္ သတ္မွတ္တာလည္း ရွိပါတယ္။ အရက္ပါတဲ့ အေဖ်ာ္ယမကာ (Alcoholic Beverages) ေတြ ဆိုရင္ ေတာ့ ၂၁ ႏွစ္ေအာက္ လံုးဝ ဝယ္ခြင့္ မရွိပါဘူး။ သံုးစြဲ ေနတုန္း မိရင္လည္း မီးခိုးၾကြက္ေလွ်ာက္ လိုက္ပါလိမ့္မယ္။ ဝယ္ေပးတဲ့ သူ ေတာ့ နာၿပီ မွတ္။ ဂ်ပန္ နဲ႔ အျခားႏိုင္ငံ ႀကီး ေတြ လည္း ဒီလိုပဲ လို႔ ဆိုရပါမယ္။
လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္ အေမရိကန္ အာခီတက္ တစ္ေယာက္ က ဒီလိုေျပာပါတယ္။ ယူအက္စ္ မွာ ၁၈-ႏွစ္ ျပည့္ရင္ စစ္မႈထမ္းလို႔ ရၿပီ။ ဒါေပမဲ့ ဘီယာ က်ေတာ့ ၂၁-ႏွစ္မျပည့္ရင္ ေသာက္ခြင့္ မရွိဘူးကြာတဲ့။ (သူကေတာ့ ေသာက္တလြဲ လို႔ ဆိုလိုခ်င္ဟန္ ရွိပါတယ္။)
ေရာင္းတဲ့သူ ေတြ က လည္း ID မွတ္ပံုတင္ မစစ္ဘဲ မေနရဲပါဘူး။ လူငယ္ေတြ အုပ္စု လိုက္ ဝင္လာ ရင္ တစ္ေယာက္ မက်န္ စစ္ခ်င္ စစ္ပါတယ္။ ၾကီးတဲ့သူ က ငယ္တဲ့သူ ကို ဝယ္ေပးမွာ စိုးလို႔ပါ။ ေရာင္းတာမိရင္ စီးပြားပ်က္ သြားႏိုင္တယ္ေလ။ တခ်ိဳ႕ ဆိုင္ေတြ မွာ ေရးထားပါတယ္။ NO ID, NO SALE, Kick Them Out တဲ့။ ကန္လႊတ္ပလိုက္ လို႔ ဆိုလိုတာပါ။ (တကယ္သြားကန္ ရင္ေတာ့ ဘယ္ျဖစ္မလဲ၊ ေမာင္းထုတ္ဘို႔ပါ။)
လက္ရွိ အေျခခံ ပညာ စာသင္ေက်ာင္းေတြ (၁၂တန္း အထိ) နဲ႔ ေနာက္တကၠသိုလ္ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား က ခုခ်ိန္မွာ Smoke Free Environment ပါ။ စလံုးက NUS ဆို က်ေနာ္တို႔ စတက္တဲ့ year 2000 မတိုင္ခင္ ထဲ က ေဆးလိပ္ မေသာက္ရ နယ္ေျမပါ။ NTU လည္း ထို႔ အတူပါပဲ။ တကၠသိုလ္ ဝင္းထဲ ေဆးလိပ္ ဝယ္ဘို႔ မစဥ္းစားပါနဲ႔။ မျဖစ္ႏိုင္ပါဘူး။ စလံုး က လူေတြ ေဆးလိပ္ မေသာက္ ရ နယ္ေျမ ဘယ္ေလာက္ မ်ားသလဲ သိၾကပါတယ္။ ( http://www.nea.gov.sg/public-health/smoking/faq-on-smoking-ban-in-public-places )
က်ေနာ္တို႔ RIT ေက်ာင္းေတာ္ႀကီး ဝင္းျခံ အတြင္း နဲ႔ ကန္တင္း မွာ ေဆးလိပ္ေသာက္ခြင့္ ေတြ ရွိေနတုန္းပဲလား။ Smoke Free Campus မျဖစ္သင့္ဘူးလား။ အခုတစ္ေခါက္ ျပန္ေတာ့ Mechanical Department စာသင္ခန္း အေပၚမွာ ဒီ စာတမ္း ကိုေတြ႕ရပါတယ္။

ဤတကၠသိုလ္ ပရဝုဏ္ အတြင္း ၌
မည္သူမွ်
ေဆးလိပ္မေသာက္ရ၊ ကြမ္းမစားရ
ေတြ႕ရွိပါက ဒဏ္ေငြ (၅၀၀၀ိ ) ေပးေဆာင္ရမည္။
ပါေမာကၡခ်ုပ္
ရန္ကုန္နည္းပညာ တကၠသိုလ္

ရံုးေတြ မွာ လည္း ေဆးလိပ္ေသာက္သူ ေတြ အတြက္ ရံုးအျပင္ မွာ သီးသန္႔ ေနရာရွိရပါတယ္။ တံခါးနား ေပ ၂၀ အတြင္း ေဆးလိပ္ေသာက္ခြင့္ မရွိပါ။ Ventilation Air Intake အနား ေဆးလိပ္ေသာက္ခြင့္ မရွိပါ။ (အေပၚမွာ ရွင္းျပခဲ့ သလို If LEED certified, 25 feet minimum).
အေမရိက မွာ တကၠသိုလ္ ေက်ာင္းသူ ေတြ ဘီယာဗူး နဲ႔ တူတဲ့ ေဖ်ာ္ရည္ ဝယ္လာတာ ကို အရပ္ဝတ္ ရဲေတြ ဝိုင္းဖမ္းတဲ့ ကိစၥ အသံထြက္လာတာ ၾကားမိ ပါေသးတယ္။၁၈-ႏွစ္ မျပည့္ေသးတဲ့ လူငယ္ေတြ ကို Minor လို႔ ေခၚပါတယ္။ သူတို႔အတြက္ ေျဖဆိုရရွိႏိုင္တဲ့ ကားေမာင္း လိုင္စင္ ကို Minor Driving License လုိ႔ေခၚပါတယ္။ Minor တစ္ေယာက္ထဲ ကားေမာင္း လာတဲ့ အခ်ိန္ ကားထဲ ဘယ္ေနရာ ျဖစ္ျဖစ္ အရက္ပုလင္း ပါတာ မိလို႔ ကေတာ့ နာၿပီ မွတ္။ (ေသာက္ေသာက္ မေသာက္ေသာက္ ကားေပၚပါလာရင္ နာမယ္။)
ခြ်င္းခ်က္ အေနနဲ႔ အခ်ိဳ႕ျပည္နယ္ေတြ မွာ မိဘ (သို႔ အုပ္ထိန္းသူ) က တစ္ဆင့္ ယူၿပီး တိုက္ရင္ ေတာ့ ေသာက္ခြင့္ ရွိပါတယ္။ ဥပမာ - အခ်ိဳ႕ စားေသာက္ဆိုင္ ေတြ မွာ မေအက ဝိုင္ႏွစ္ခြက္ မွာၿပီး ဆယ္ေက်ာ္သက္ သမီးကို ေပးတိုက္ ရင္ ရပါတယ္။ ဆိုးဆိုးရြားရြား မဟုတ္ရင္ေပါ့။ (စားပြဲထိုး က ေတာ့ Minor ေရွ႕ကို ခ်ေပးမွာ မဟုတ္ပါဘူး။) ေဆးလိပ္ က ေတာ့ ႏိုးႏိုး ပါ။

အရက္မူးၿပီး ကားေမာင္းျခင္း။
က်ေနာ္သိသေလာက္ ႏိုင္ငံတိုင္း မွာ ႀကီးက်ယ္တဲ့ ျပစ္မႈေျမာက္ပါတယ္။ ဒါဏ္လည္း အရိုက္ခံရမယ္။ လိုင္စင္လည္း အသိမ္း ခံရမယ္။ အေမရိက က တခ်ိဳ႕ခရိင္ေတြ မွာ ဆိုရင္ ေထာင္ထဲ တန္းပို႔ပါလိမ့္မယ္။ (ထံုးစံ အတိုင္း လူငယ္ဆို ရင္ စည္းကမ္းထိန္းသိမ္း ေရး ပုဒ္မ နဲ႔ ညိအံုးမယ္။) ရံုးေတြ က လည္း အရက္မူးလာရင္ လက္မခံ ပါဘူး။ Off-Show နဲ႔ ဆိုင္တဲ့ အခ်ိဳ႕ရံုးေတြ က အရက္ေသာက္ ထားမထား ရံဖန္ရံခါ အလစ္မွာ ေသြးစစ္ ၾကည့္နိုင္ ပါေသးတယ္။
အမ်ားျပည္သူ အပန္းေျဖတဲ့ ပန္းျခံထဲ မွာ ေဆးလိပ္ေသာက္တာ၊ ယမကာ မွီဝဲတာ ကို လည္း တားျမစ္ထားႏိုင္ပါေသးတယ္။ ကယ္လီဖိုးနီုးယား က အမ်ားအပန္းေျဖတဲ့ ကမ္းေျခ အခ်ိဳ႕မွာ ယမကာ မွီဝဲ တာ ကို တားျမစ္ထားပါတယ္။ ရဲေတြ က ေလးဘီးဆိုင္ကယ္ ေတြ နဲ႔ ပတၱေရာင္ လွည့္ၿပီး အေအးဗူး စိမ္ထားတဲ့ ေရခဲပံုး ေတြ ကို ဖြင့္စစ္တတ္ပါတယ္။ ေတြ႕ရင္ (ထံုးစံ အတိုင္း အီစလန္ ေဝဘို႔ ျပင္ထား။ အသက္မျပည့္ ရင္ ပိုနာမယ္။ အခ်ိဳ႕ရဲေတြ က အေဝး က ေန မွန္ေျပာင္း နဲ႔ လည္း လိုက္ၾကည့္ေနေလ့ရွိတယ္ လို႔ သိရပါတယ္။ အခ်ိဳ ွ႔ဆိုင္ေတြ မွာ အသက္ျပည္႔ရင္ အရက္ဝယ္လို႔ ရေပမဲ့ ဆိုင္ထဲ မွာ ေသာက္ခြင့္ မေပးပါဘူး။ အရက္ ယမကာ ေတြ ကို ေစ်းေပါေပါ နဲ႔ ေနရာမေရြး ဝယ္ေသာက္ႏိုင္ေအာင္ ခြင့္ျပဳထားတဲ့ အစိုးရ က ျပည္သူ ကို ေကာင္းစားေစခ်င္ တဲ့ အစိုးရ လို႔ ထင္ပါသလား။ (တစ္ခါေသာက္ တစ္ရက္ ေပ်ာ္ရမယ္ ေလ။ ေန႔တိုင္းေပ်ာ္ခ်င္ - ေန႔တိုင္းေသာက္။) ဒါလည္း အသက္ျပည့္တဲ့ သူေတြ ဆို ရင္ အာဏာပိုင္ လူႀကီးမင္း မ်ား ခြင့္ျပဳတာ ကို မေျပာလိုပါ။ အသက္မျပည့္ ေသးေသာ ကေလးမ်ား သံုးစြဲခြင့္ မရွိေအာင္ (သံုးစြဲခ်င္စိတ္လည္း မရွိေအာင္) ဘယ္လို ကာကြယ္ေပးထားပါသလဲ။
ကြမ္းယာ၊ ေဆးေပါ့လိပ္၊ ဆိုတာ ကလည္း ျမန္မာေတြ အတြက္ ႏွစ္ေပါင္း မနည္းေတာ့ တဲ့ ဓေလ့ထံုးစံ တစ္ခုပါ။ ဆက္ထိန္းသိမ္း သင့္တဲ့ ယဥ္ေက်းမႈ ဟုတ္မဟုတ္ ေတာ့ အခ်ိန္ က အဆံုးအျဖတ္ ေပးပါလိမ့္မယ္။ ကြမ္းယာ ထဲ မွာ ေဆးေပါင္းစံု ဘာမွန္းမသိတာ ေတြ အထိ ရႏိုင္ပါတယ္။ ဒီေဆးေတြ က လူေတြရဲ့ က်န္းမာေရး ဆံုးရံႈး မႈ ဘယ္ေလာက္ျဖစ္ေစသလဲ သုေတသန လုပ္ေနတဲ့ သူေတြ ရွိေနေလာက္ပါၿပီ။ ဒီဆံုးရံွုးမႈ ေတြ က ေငြေၾကး နဲ႔တင္ တိုင္းတာလို႔ ရမယ္ထင္ပါသလား။ တိုင္းတာလို႔ရတယ္ ဆိုရင္ေရာ ထိုက္တန္တဲ့ အခြန္ ရေနတယ္ လို႔ ဘယ္သူ သိပါသလဲ။ က်န္းမာေရး အတြက္ မသင့္ေတာ္ တာ သိေပမဲ့ တရားဝင္ တားျမစ္ထားတဲ့ ဥပေဒ ေတြ အဆင္သင့္ ရွိေနပါၿပီလား။ ရွိယံု နဲ႔ တင္ မလံုေလာက္ ပါဘူး။ ျပည္သူအားလံုး တစ္ေျပးညီ အစစ္အမွန္ ကာကြယ္ဘို႔ အတြက္ လံုေလာက္တဲ့ ဥပေဒ ျဖစ္ဘို႔လည္း လိုအပ္ပါတယ္။ မ်က္ႏွာမေရြး အေကာင္အထည္ ေဖာ္ႏိုင္ဘို႔ လည္း လိုအပ္ပါတယ္။
ျမန္မာျပည္ က ေက်ာင္းဝင္း အတြင္းမွာ ကြမ္းယာေဆးလိပ္ ေရာင္းခြင့္ ျပဳတာ ဘာလို႔ လက္ခံထားၾကတုန္းလဲ။ ေရာင္းတဲ့သူ ကို အျပစ္မေျပာခင္ Root Cause ေတြ ကို ၾကည့္ရပါမယ္။ ရွင္းရွင္းေျပာရရင္ မေရာင္းသင့္ မွန္း နားမလည္ ေသးတာပါ၊ မသိေသးလို႔ ပါ။ လူေတြ တေျဖးေျဖး နားလည္လာေအာင္ ပညာေပးရပါမယ္။ ကေလးေတြ ကို ငယ္ငယ္ေလးထဲ က ေဆးလိပ္နဲ႔ မနီးစပ္ ႏိုင္ေအာင္ ပ်ိုးေထာင္ေပးရပါမယ္။ ေက်ာင္းသြား၊ေက်ာင္းလာ လမ္းမွာ ေက်ာင္းသားေတြ ကို ဦးတည္ၿပီး ေရာင္းတဲ့ ဆိုင္ေတြ ကို ေရာ ဘယ္သူ က တရားဝင္ ဥပေဒ အရ ဘာေျပာခြင့္ၾကပါသလဲ။
ကြမ္းယာ ထဲ မွာ ေဆးရြက္ႀကီးပါတယ္။ ဘယ္သူ႕ ကို မဆို ေရာင္းခြင့္ ရွိတယ္။ အသက္မျပည့္ခင္ ဝယ္စားလို႔ရတယ္။ ဒါေတာင္ ျပည္တြင္းျဖစ္ ေဆးရြက္ႀကီး စားတဲ့ သူက ခပ္နည္းနည္း။ ဘယ္လိုစြဲေအာင္ ဘာအဆိပ္ေတြ ထည့္ထားမွန္း မသိတဲ့ ကုလားျပည္ က သံဗူးေတြ။ အစစ္အေဆး မရွိ။ အထိန္းအကြပ္ မရွိ။
တခ်ိဳ႕ ကေလးေတြ ေလးငါးႏွစ္ ေက်ာင္းေတာင္ တက္ခြင့္ မရေသးဘူး ေဆးလိပ္ ဝယ္ခိုင္းရင္ ဝယ္ေပးရတယ္။ အရက္ ဝယ္ေပးရတယ္၊ မႏိုင္တႏိုင္ ပုလင္းကို ဆြဲလို႔။ ခိုင္းတဲ့သူ က လည္း မာတပီတ၊ အဘိုးအဘြား ေတြ ေတာင္ ပါခ်င္ပါမယ္။ ဘာလို႔ ခုိင္းၾကသလဲ။ လူႀကီးျဖစ္ေပမဲ့ မသိနား မလည္ ႏိုင္ေသးလို႔။ (အႏိုင္က်င့္ ခိုင္းတာ လည္း ရွိႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဗဟုသုတ အားနည္း တာ က အဓိက ပါ။) ဝယ္ေပးတာနဲ႔ တင္ အလိုလို ရင္းႏွီးသြားပါၿပီ။ လူငယ္ဆို တာ အတုျမင္ အတတ္သင္။
ေဆးလိပ္ မီးညွိ ေပးပါအံုး ဆို ရင္ မီးဖိုထဲ ဝင္ မီးက်ီးခဲ ကို တဖူးဖူး မႈတ္ၿပီး မီးရတဲ့ အထိဖြာ ၿပီး ေပးရတာ ရွိတယ္။ မေသာက္တတ္ ဘဲ ခံႏိုင္ရိုးလား။ Second Hand Smoke ဒါဏ္ ကို လည္း ကေလးေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ခံေနရတုန္း။
ကေလးေတြ နားမွာ ေဆးလိပ္ မေသာက္သင့္ တာ လူတိုင္းသိတယ္ လို႔ ထင္ပါသလား။ ကမာၻ႕က်န္းမာေရး အဖြဲ႕ႀကီး (WHO) မွာ ေဆးလိပ္ေဆးရြက္ နဲ႔ ပါတ္သက္တဲ့ စာတမ္းေတြ ရွိပါတယ္။ ကေလးေတြ အတြက္ ဘယ္လို ကာကြယ္သင့္ သလဲ ဆိုတာ လည္း ပါဝင္ပါလိမ့္မယ္။ ကားေပၚမွာ ေဆးလိပ္ မေသာက္ရ ဆိုေပမဲ့ ေသာက္တဲ့သူ ကို ဘယ္သူမွ မေျပာရဲၾက။ နယ္က ဗီဒီယို ရံုေတြ မွာ ေဆးလိပ္ေသာက္ခြင့္ ရွိလား။ လူစံုတဲ့ ေနရာ မွာ ေဆးလိပ္ေသာက္တာေရာ။ စကားမစပ္ - အားလံုးက ဥေပကၡာ ျပဳထားတဲ့ အခ်ိန္ မွာ လူစြမ္းေကာင္း လုပ္ မေသာက္နဲ႔ လို႔ သြားမေျပာေလနဲ႔ ေျပာရင္ အေဆာ္ခံ ရႏိုင္ပါတယ္။ (တရားဝင္ ဥပေဒ မရွိရင္။) ေျပာမိလို႔ အေဆာ္ခံ ရ ရင္ စာေရးသူ လာ အျပစ္မေျပာ ၾကပါ ကုန္ႏွင့္။ 
အဲယားကြန္း ဖြင့္ထားတဲ့ ဆိုင္ထဲ စီးကရက္ ေသာက္တာ ခြင့္ျပဳထားတုန္းပဲလားမသိ။ ဒီဆိုင္ေတြ ထဲ ကေလး ေတြ နဲ႔ လူငယ္ေတြ လည္း ဝင္ထိုင္ခ်င္ ထိုင္မယ္။ (တရားဝင္ ခြင့္မျပဳေတာ့ ဘူး လို႔ေတာ့ ထင္ပါတယ္။ စာဖတ္သူ ဘယ္လို သေဘာရပါသလဲ။) မွတ္မွတ္ရရ ျမန္မာျပည္ အရင္ တစ္ခါ ျပန္တုန္း က FMI Tower သြားတယ္ မီးခိုးမႊန္ လို႔ ထြက္ေျပးရတယ္။ J-Donut မွာ ေကာ္ဖီေသာက္ မလို႔ ဝင္ေတာ့ ရႈေတာ္မူ ေနၾကတာ ေဆာင္းတြင္း ႏွင္းပိတ္ေနတဲ့ အတိုင္းပဲ။ ေတာ္ရံုဆိုရင္ေတာ့ မမႈပါဘူး။ ေကာ္ဖီလည္း ငတ္ေရာ၊ ၾကာေတာ့ ၾကာပါျပီ။ (ခုတစ္ေခါက္ အျပန္မွာ ေတာ့ ဆိုးဆိုးရြားရြား သိပ္မေတြ႕ရေတာ့ ပါဘူး။ ပံုစံ က အဲကြန္းခန္းထဲ မွာ ေဆးလိပ္ေသာက္ခြင့္ ပိတ္လိုက္ပံု ရပါတယ္။ အခ်ိဳ႕ဆိုင္ေတြ မွာ လည္း ၁၈-ႏွစ္ေအာက္ မေရာင္းရ စာတမ္းထိုးထားတာ ေတြ႕မိပါရဲ့။ ေနရာတိုင္းေတာ့ မျဖစ္ေသးပါ)
အသက္မျပည့္တဲ့ ကေလးေတြ ဘီယာ စုတ္တာ၊ ထေရ ဆြဲတာ ေရာ ေရာင္းတဲ့ သူ ကို ဘာမွ မလုပ္ၾကဘူးလား။ ႏိုင္ငံ တကာ မွာ ေတာ့ ရဲ အေရးပိုင္တဲ့ အမႈ။ (ေရာင္းသူေရာ၊ ေသာက္သူေရာ.)။ ဗုဒၶ ဘာသာဝင္ ေတြက ေရာ ကေလးေတြ သုယာေမရိယ က်ူးလြန္တာ ကံ၊ ကံ၏ အက်ိုး သေဗၸသတၱာ ကံမၼသကာ လုပ္ေနၾကအံုး မွာ လား။
အသက္မျပည့္ခင္ ေဆးရြက္ႀကီး နဲ႔ မထိေအာင္၊ မနီးစပ္ေအာင္ ဘယ္လို လုပ္ႀကမလဲ။ အရက္နဲ႔ ေဝးေအာင္ ဘာလုပ္သင့္လဲ။ ေဆးလိပ္ခံု ေတြ ဆိုတာ ျမန္မာ အမ်ိဳးသမီး ထု အတြက္ ေခတ္အဆက္ဆက္ မွာ ဆံုစည္း Community Centers ေတြပါ။ အမ်ိုးသမီးထု စကားေျပာရင္း (ေတာက္ေတာက္ေတာက္၊ ဒံုးဒံုးဒံုး) ေဆးလိပ္လိပ္ရင္း။ ေရဒီယို က သီခ်င္းေလး ေတာင္းလိုက္၊ ေနာက္ သတင္းစံု၊ အတင္းစံု။ ေတာ္ရံု သမီးရွင္ ေတြ သမီးေတြ ကို အိမ္ မွာ ေဘာ္ေၾကာ့ မျဖစ္ေစခ်င္ ရင္ ေဆးလိပ္ခံု ပို႔လိုက္ အဆင္ကို ေျပလို႔။
ပါမစ္၊လိုင္စင္ လိုအပ္ခ်က္ အခြန္ဘာညာ စာေရးသူ နဲ႔ မဆိုင္ပါ (တာဝန္ရွိသူ ေတြ သေဘာ ေတာ္ အတိုင္း အမ်ားအက်ိုး အတြက္ သင့္ေတာ္သလို ေဆာင္ရြက္ေတာ္ မူၾကပါကုန္။) အသက္မျပည့္ေသးတဲ့ ကေလး ေတြ အတြက္ က ေတာ့ ႏိုင္ငံသား အားလံုး နဲ႔ ဆိုင္တာမို႔ စြက္ပါမယ္။ ကေလးေတြ၊လူငယ္ေတြ ေဆးရြက္ႀကီး နဲ႔ ကိုင္တြယ္ ထိေတြ႕ ရတဲ့ အခါ အေရျပား က နီကိုတင္း ကို စုတ္ယူႏိုင္ပါတယ္တဲ့။ ဆိုလိုတာ က ေဆးလိပ္ခံု မွာ ေဆးလိပ္လိပ္ ရင္ ေဆးလိပ္ မေသာက္ေသာ္လည္း နီကိုတင္း စြဲေနႏိုင္တယ္ ဆိုတဲ့ သဘာဝ ပါ။ ေန႔စဥ္ ထိေတြ႕ အနံ႕ေငြ႕ေတြကို ရႈရိွုက္ ေနရရင္ ေဆးလိပ္ေသာက္သူ လို က်န္းမာေရး ရလဒ္ေတြ ရႏိုင္ပါတယ္။ ငယ္ရြယ္သူ ေတြ ကို ေဆးရြက္ က ဦးေႏွာက္ ကို ျပင္မရတဲ့ ပ်က္စီးမႈ၊ ေျပာင္းလဲမႈျဖစ္ေပၚ ေစႏိုင္ပါတယ္။
စကားမစပ္ - ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္း က ဂ်ပန္ေရႊရည္စိမ္ လြတ္လပ္ေရး အၿပီး လမ္းေပၚ ေဆးရြက္ႀကီး လွမ္းတဲ့ အေၾကာင္း ကို မိန္႔ခြန္းထဲမွာ လြတ္လပ္ေရး အလြဲသံုးစား လုပ္တာ လို႔ ထည့္ေျပာခဲ့ပါတယ္။ ဗိုလ္ခ်ုပ္ မရွိေတာ့ တာ အႏွစ္ ၇၀ ေက်ာ္ ရွိပါၿပီ။ ေဆးရြက္ႀကီး နဲ႔ ေဆးစပ္ ကို လမ္းေပၚ မွာ လွမ္းရင္ ဘယ္သူ က တားျမစ္ခြင့္ ရွိပါသလဲ။ (ေနရာ အေတာ္မ်ားမ်ား မွာ ေတြ႕ဘူးပါတယ္။)

ေဝဘန္ေတာ္ ေျပာေတာ္မူၾကပါအံုး စာဖတ္သူတို႔။
ဘာေတြ ျပင္ဘို႔ လိုေနၿပီလဲ။ တိုင္းျပည္ တိုးတက္ဖို႔ ေျပာင္းလဲဘို႔ အသံေကာင္း ဟစ္ယံု ငါနဲ႔ မဆိုင္ ေဝဖန္ ေလကန္ သူမ်ား အပုတ္ခ် ယံု လက္ညွိဳး ထိုးယံု နဲ႔ ဆိုရင္ေတာ့ ဘာမွ ျဖစ္လာမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ Feasible Solution ဆိုတာ ျဖစ္ႏိုင္တဲ့ ေကာင္းမြန္သင့္ေတာ္ တဲ့ အေျဖစစ္ ျဖစ္သင့္ပါတယ္။ အေျဖမရွာ မေပးႏိုင္ ပဲ အာရင္ က်ီးအာသီး သာသာ ပါပဲ။ (လြတ္လပ္စြာ သေဘာထား ကြဲလြဲခြင့္ ရွိပါတယ္။)

မွတ္ခ်က္။ ။ 
အသက္ျပည့္လို႔ ကိုယ့္အဆုတ္၊ ကိုယ့္အသည္း နဲ႔ ကိုယ့္ဆံုးျဖတ္ခ်က္ နဲ႔ ကိုယ္မိုက္တာ ကို ေတာ့ စာေရးသူ ေျပာခြင္႔ မရွိပါ၊ (ေမာင့္သေဘာ၊ ခင့္သေဘာ ပါ။)
ႀကိုက္တတ္လို႔ ေဆးလိပ္ေသာက္ရႉသူ လူႀကီးမင္း ေတြ၊ ယမကာ မွီဝဲသူ လူႀကီး မင္း ေတြ ကို လည္း ကေလး လူငယ္ ေတြနဲ႔ လြတ္ရာမွာ သံုးေဆာင္ဘို႔ ေမတတာ ရပ္ခံပါရေစ။ ေဆးလိပ္ က ေတာ့ Second Hand Smoke နဲ႔ ကေလး လူငယ္ ေတြ ကို တိုက္ရိုက္ ဆိုးက်ိုး ေပးပါလိမ့္မယ္။ အတုျမင္ အတတ္ သင္ ဆို တာ သတိရေတာ္ မူၾကပါ။
Get PDF Copy - Feel Free to Share....  

စကားမစပ္ - ဗဟုသုတ အားနည္းတာ နဲ႔ ဆင္းရဲမႈ ေတြ အ စစ နိမ့္က်ေနမႈ ေတြ စတဲ့ လက္ရွိ Root Causes ေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား က ဘယ္မွာ ဆံုးလဲ မေမးပါနဲ့၊ ေနာက္ လူေတာ္ လူေကာင္းေတြ ေနရာမွန္ ရလာရင္ေတာင္ မွ ဒီ နာတာရွည္ အက်ိုးဆက္ ေတြ တစ္ခုခ်င္း အျမစ္ျပတ္ ႏိုင္ဘို႔ အခ်ိန္ အေတာ္ၾကာအံုး မွာပါ။)