Domestic Water Supply System: Introduction

• ဖြံၿဖိဳးတိုးတက္ ေနတဲ့ ႏိုင္ငံ ေတြမွာ "ေရဆိုတာ Tap ေလး ကို လက္ေလးနဲ႔ အသာဖြင့္လိုက္ ရင္ ရတာေပါ႔။" လို႔ ခပ္လြယ္လြယ္ ေျပာႏိုင္ေအာင္ ေရသန္႔ျဖန္႔ေဝ တဲ့ စနစ္ ေတြ က လုပ္ေဆာင္ေပး ေနပါတယ္။

• ဒီစနစ္ ကို တင္ျပေပးမဲ့ အစီအစဥ္ ကေတာ့
  1. Introduction
  2. Domestic Plumbing Fixtures
  3. Domestic Cold & Hot Water Supply Systems
  4. Demand Calculations
  5. System Sizing (Pipe Sizing / Pump Sizing)
  6. System Equipments / Components
  7. References

1. Introduction
   
   • Infrastructure ေကာင္းေကာင္း႐ွိၿပီးသား ေနရာေတြမွာ ေတာ့ ေရေပးေဝ ခြင့္႐ွိ တဲ့ Utility Company ရဲ့ Source ကေန သြယ္ယူရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေနရာေဒသ ကို လိုက္ၿပီး မိုးေရ၊ ေရတြင္း အမ်ိဳးမ်ိဳး၊ ကန္၊ ျမစ္၊ ေခ်ာင္း ေတြ ကေန လည္း ရ႐ွိႏိုင္ပါတယ္။
   • ဒီေရေတြ ကို ေသာက္ေရအဆင့္ Potable Water Quality ရေအာင္၊ ပိုးမႊားကင္းေအာင္၊ သင့္ေတာ္တဲ့ Treatment Process ေတြနဲ႔ သန္႔စင္ေပးရပါတယ္။ Utility Company ေတြ က ေန ေရျဖန္႔ေပးရင္ေတာ့ ဒီတာဝန္ ကို ပါ ယူေလ့ရွိၿပီး ေသာက္ေရအဆင့္ ဘယ္ေလာက္ ရေအာင္ ထိန္းေပး ထားႏိုင္တယ္ ဆိုတဲ့ အခ်က္အလက္ ေတြ Water Quality: Characteristics ကိုေပးတတ္ပါတယ္။ (ဒါနဲ႔ ဆက္စပ္ၿပီး ပိုက္ထဲကေရေတြ မညစ္္ညမ္း ရေလ ေအာင္ ခြင့္ျပဳထားတဲ့ တပ္ဆင္ခြင့္ ရွိတဲ့သူ (License Plumbers, etc.) ေတြ၊ သံုးႏိုင္တဲ့ Pipe & material အမ်ိဳးအစား ေတြ နဲ႔ Installation practices ေတြ စသည္ျဖင့္ ကန္႔သတ္ထားေလ့ ရွိပါတယ္။)
   • အေဆာက္အအံု အတြင္း မွာ သံုးတာ က Domestic Cold and Hot Water System လို႔ေခၚတဲ့ လူေတြ သံုးတဲ့ Sanitary Fixtures ေတြကုိ ေရသြယ္ေပးတဲ့ စနစ္ နဲ႔၊ Process Water လို႔ေခၚတဲ့ စက္ပစၥည္း ေတြ အတြက္ သံုးဘို႔ ေရသြယ္ေပးရတဲ့ စနစ္ေတြ ပါဝင္ပါတယ္။
   • ေရ ကို ေသာက္လို႔ရတဲ့ Potable Water နဲ႔ အစားအေသာက္ အတြက္ သံုးလို႔ မရတဲ့ Non-Potable Water ဆိုၿပီး အဓိက ႏွစ္မ်ိဳးခြဲျခား ႏိုင္ပါတယ္။ လူေတြ ေသာက္ဘို႔၊ ေရခ်ိဳးဘို႔၊ ခ်က္ျပဳတ္ဘို႔၊ အစားအေသာက္ ျပင္ဆင္ဘို႔၊ ေဆးဝါး ထုတ္လုပ္ဘို႔ အတြက္ Potable water (ေသာက္ေရ) ကိုပဲ သံုးစြဲရပါမယ္။ Plumbing Fixtures အားလံုးကို Potable Water ပဲ ေပးရပါမယ္။
   • Utility Supply Company အေနနဲ႔ ပိုက္သြယ္ထားတဲ့ တစ္ေလွ်ာက္မွာ ေရေတြ Contaminate မျဖစ္ေစဘို႔ အတြက္ စီမံထားၿပီး အဘက္ဘက္ က ထိန္းသိမ္း ၾကပါတယ္။ Sewer/ Non-potable water ပိုက္ေအာက္ေရာက္ မေနေအာင္၊ Sewer Pipe နဲ႔ သိပ္မနီးေအာင္၊ အျပင္က Contaminants ေတြ စိမ့္မဝင္ လာေအာင္၊ အစ႐ွိသျဖင့္ေပါ့။ ေျမေအာက္မွာ ျမႈပ္ထားရတာ မို႔ Contamination Source ေတြကို မျဖစ္မိေအာင္ လည္း ဂ႐ုစိုက္ ရပါတယ္။
   • အေဆာက္အအံု ထဲ မွာ လည္း Contamination Prevention ကိုေသခ်ာ ဂ႐ုစိုက္၊ လိုအပ္ခ်က္ေတြ ကို တိတိက်က် လိုက္နာ ရပါတယ္။ Disinfection of System (Sterilization) ဆိုတာကေတာ့ ပိုက္ကို ပိုးသတ္တာပါ။ ေရပိုက္ေတြ ကို အသစ္ဆင္ တာပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ အစုလိုက္ လဲတာပဲ ျဖစ္ျဖစ္ လုပ္ၿပီး မသံုးခင္ ပိုးသတ္ရပါတယ္။ အမ်ားအားျဖင့္ေတာ့ ကလိုရင္း ျပင္းျပင္း ခတ္ထားတဲ့ ေရျဖည့္ ၿပီး ပိုးသတ္တာ ပါ။ ၿပီးရင္ ပိုက္ထဲ ကို ေသာက္ေရျဖည့္ လိုက္ေဆးလိုက္ နဲ႔ ကလိုရင္း (သို႔) ပိုးသတ္ Chemical ေသာက္ေရ ထဲမွာလက္ခံ ႏိုင္ေလာက္တဲ့ အတိုင္းအတာ ပဲ က်န္ေတာ့တဲ့ အထိ လုပ္ရပါတယ္။
     
   • ဒါ့အျပင္ Appliances ေတြ က တစ္ဆင့္ အညစ္အေၾကးေတြ ဝင္မလာႏိုင္ေအာင္ ကာကြယ္ဘို႔ အတြက္ Back Flow Prevention နည္းစနစ္ေတြ ကို လည္း ထည့္သြင္းေပးရပါတယ္။ ဒီအထဲမွာ Back-Flow Prevention Devices ေတြ နဲ႔ Air Gap ေတြ ကို အဓိက အသံုးျပဳ ေလ့ရွိပါတယ္။
     
   
   - Back to Top -
   
   
   
2. Domestic Plumbing Fixtures
   
   1. Water Closet (WC), Urinal Flushing Devices
   2. Wash Basin (Lavatory) Taps
   3. Bath Tap
   4. Showers
   5. Sinks
   လူေနအိမ္ master bath ေရခ်ိဳးခန္း တစ္ခုရဲ့ domestic water supply schematic ကိုေအာက္မွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ဒီပံုမွာ Pipe size ေတြကို mm နဲ႔ျပထားပါတယ္။
   
   
   
   1. Water Closet (WC), Urinal Flushing Devices Flushing Devices (ေရေလာင္းတဲ႔ ကိရိယာေတြ)
      • WC (or) Urinal ေတြကို flush လုပ္ဘို႔ အတြက္ သံုးေလ့႐ွိတဲ့ Flushing Devices ေတြကေတာ့
        1. Flushing Cistern (ေရကန္ အေသး၊ တစ္ႀကိမ္ေလာင္းၿပီး ျပန္ျဖည့္ရန္ အခ်ိန္အနည္းငယ္ လိုသည္။)
        2. Flush Valve (ေရေပးေဝေသာ ပိုက္မွ တိုက္႐ိုက္ဆက္ထားေသာ Flush Valve)
        3. Automatic Flushing Devices (လူ အသံုးကို အာ႐ံုခံ ၿပီး အလိုအေလ်ာက္ Flush လုပ္ေပးႏိုင္ေသာ ကိရိယာမ်ား။)
        ေတြ ျဖစ္ၾကပါတယ္။
        
      • Flushometer Valves လို႔လည္း ေခၚေလ့ ရွိတဲ့ Flush Valves ေတြကို Public Use (Offices, Public Toilets, etc.) ေတြမွာ သံုးရပါတယ္။ ေရကို Distribution Pipes ကေန တိုက္႐ိုက္ အလံုးအရင္း နဲ႔ ဆြဲ သံုးမွာ မို႔ Flush Valve ေတြကို ေပးတဲ့ ပိုက္ (Distribution Pipes) ေတြ က Flushing Cistern ေတြ ကို ေပးတဲ့ ပိုက္ေတြ ထက္ အရြယ္အစား ႀကီးေလ့ ရွိပါတယ္။
        
      • ဒီ Fixtures ေတြ က သန္႔ရွင္းေရး နဲ႔ လူေတြရဲ့ က်န္းမာေရး အတြက္ အထူး ဂရုစိုက္ ရတဲ့ Fixtures ေတြပါ။ အညစ္အေၾကး ေတြ ေရပိုက္ ထဲ လံုးဝ ဝင္ေရာက္ မလာႏိုင္ဘို႔ Backflow prevention အတြက္ Air Gap (or) Vacuum Breaker ပါရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ Flush လုပ္ဘို႔ သာမန္ Valves ေတြနဲ႔ ပိုက္နဲ႔ တိုက္ရိုက္ ဆက္ခြင့္ မရွိပဲ စိတ္ခ်ရတဲ့ Air Gap (or) Vacuum Breaker ေတြပါဝင္ တဲ့ Cistern (or) Flushometer Valves ေတြနဲ႔ပဲ ဆက္ေပးရပါတယ္။
        

        Pedestal Water Closet Pan with Cistern	Pedestal Water Closet Pan with Flush Valve	Wall-Hung Water Closet Pan with Flush Valve

        
        

        Flush Valve
        WC Auto-FlushValve
        Urinal Auto-Flush Valve

      
      
      
   2. Wash Basin (Lavatory) Taps
      
      • မ်က္ႏွာသစ္ ဘို႔၊ ဒါမွမဟုတ္ လက္ေဆးဘို႔ သံုးရတဲ့ ေၾကြခြက္ ပါ။
        

        Wash Basin Lavatory	Wash Basin with Pedestal

        
        
        
      • သူ႔အတြက္ သံုးမဲ့ faucet (tap) ေတြအတြက္ ေရပူ၊ ေရေအး ေရာေပးတဲ့ Mixer Type (or) ေရေအးတစ္မ်ိဳးထဲ ပဲ ေပးတဲ့ Tap လည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။
      • Mixer Type မွာမွ Lever တစ္ခုထဲ နဲ႔ Flowrate ေရာ ေရပူ၊ ေရေအး စပ္တာ ကို ပါ သံုးႏိုင္တဲ့ Single-Lever Type ရွိႏိုင္သလို တစ္ခုစီ ထိန္းဖြင့္ရတဲ့ အမ်ိဳးအစား လည္း ရွိပါတယ္။
        
      • စကာၤပူ၊ မေလးရွား လို Tropical Countries ေတြ မွာေတာ့ သာမန္ အမ်ားသံုး Public အိမ္သာ ေတြမွာ ေရေအး ကိုေပးရင္ လံုေလာက္ပါတယ္။ အိမ္ေတြ မွာ ကေတာ့ သံုးစြဲသူ အိမ္ရွင္ အႀကိဳက္ Mixer ျဖစ္ျဖစ္၊ Tap ျဖစ္ျဖစ္ ေရြးခ်ယ္ႏိုင္ပါတယ္။
        
      • စကာၤပူ ႏိုင္ငံ မွာ ေရကို ေခြ်တာ ဘို႔ အတြက္ လူေနအိမ္ မဟုတ္တဲ့ Non-domestic Premises ေနရာေတြ က Toilet/ Washroom ေတြ အားလံုး က Wash Basins (Lavatory)ေတြမွာ သူ႔အလိုလို ပိတ္သြားမဲ့ self-closing delayed-action taps ေတြ နဲ႔ ေရထြက္အား ကို ထိန္းခ်ဳပ္ဘို႔ Constant flow regulator ေတြ ကိုထည့္ေပးရပါတယ္။
        
      
      
      
   3. Bath Tap
      
      • အခ်ိဳ႕ Mixer ေတြက Individual Valve control နဲ႔ ေရပူေရေအး ညွိထုတ္ ယူ ႏိုင္သလို Single Lever Mixer လို႔ေခၚတဲ့ Lever တစ္ခုထဲ နဲ႔ ေရအနည္းအမ်ား ေရာ အပူအေအး ပါထိန္း ႏိုင္ တဲ့ mixer ေတြလည္း ရွိပါတယ္။
        
        
        
        
        
      • Showers
        
        • Shower ဆိုတာကေတာ့ ေရခ်ိဳးစရာ ေရပန္းကို ေခၚတာပါ။ တစ္ခါတစ္ရံ အထက္မွာ ေဖာ္ျပခဲ့ သလို Bath Mixer နဲ႔ တြဲထား တတ္ပါတယ္။
        • Shower control valve အေနနဲ႔ သာမန္ Hot water သံုးတဲ့ Mixer Type, Instant Heater Type နဲ႔ Cold water ရိုးရိုးပဲ သံုးတဲ့ shower control valve ေတြ ရွိသလို Control ေတြ ရႈတ္ေထြးေနေအာင္ ပါဝင္တဲ့ Shower ေတြလည္း ရွိပါတယ္။
        • Shower Head အေနနဲ႔ လည္း ရိုးရိုး၊ Multi-Pattern ( Shower Head ကို လွည့္လ်င္ Spray Pattern ဥပမာ၊ ၊ Rain, Massage, Mist စသည္ျဖင့္ ေျပာင္းသည္။ )၊ Rain Dance စသည္ျဖင့္ အမ်ိဳးမ်ိဳး ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။
          
        • Shower Head (ေရပန္းေခါင္း) ရဲ့ အရြယ္အစား က လည္း ဒီဇိုင္းေပၚ လိုက္ၿပီး အမ်ိဳးမ်ိဳး ျဖစ္ႏိုင္သလို လိုအပ္မဲ့ Water Pressure (ေရဖိအား) နဲ႔ Flowrate (ေရထြက္အား) ေတြ က လည္း အမ်ိဳးမ်ိဳး ျဖစ္ ႏိုင္ပါတယ္။
          
        • ႏိုင္ငံ ေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ား မွာ Shower နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး Water conservation (ေရေခြ်တာေရး) သတ္မွတ္ခ်က္ ေတြ ရွိတတ္ပါတယ္။ (ဥပမာ။ ။ စကာၤပူ ႏိုင္ငံ မွာ ေရကို ေခြ်တာ ဘို႔ အတြက္ လူေနအိမ္ မဟုတ္တဲ့ Non-domestic Premises ေနရာေတြ က Toilet/ Washroom ေတြ အားလံုး က Showers ေတြမွာ သူ႔အလိုလို ပိတ္သြားမဲ့ self-closing delayed-action taps ေတြ နဲ႔ ေရထြက္အား ကို ထိန္းခ်ဳပ္ဘို႔ Constant flow regulator ေတြ ကိုထည့္ေပးရပါတယ္။)
        
        
      • Sinks
        
        • Sink ဆိုတာ ကေတာ့ အသီးအရြက္၊ သားငါး၊ အိုးခြက္ပန္းကန္ ေဆးေၾကာဘို႔၊ စက္ရံုေတြ မွာ ဆိုရင္လည္း ကုန္ပစၥည္း ေဆးေၾကာဘို႔ သံုးတဲ့ ဇလားပါ။
        • အမိႈက္သိမ္း တဲ့ သူေတြ တံမ်က္စီး၊ အဝတ္ စတာေတြ ေဆးေၾကာဘို႔ သံုးတဲ့ Sink ကိုေတာ့ Mop-Sink, Janitor Sink, Maid Sink စသည္ျဖင့္ ေခၚေဝၚ တတ္ၾကပါတယ္။
        • အသံုးမ်ားတဲ့ faucet ကေတာ့ လည္တံရွည္ လွည့္လို႔ရတဲ့ goose neck ပံုစံပါ။
          
          
          
        
        
      
      
      
   - Back to Top -
   
   
3. Domestic Cold Water Supply System
   
   • သာမန္ အပူခ်ိန္ မွာ႐ွိေနတဲ့ ေရကို ပဲ Cold water လို႔ေခၚပါတယ္။ ေရခဲေရ မဟုတ္ပါဘူး။Drinking (ေသာက္ဘို႔၊), cooking(ခ်က္ျပဳတ္ဘို႔၊), bathing (ခ်ိဳးဘို႔၊), washing (ေဆးေၾကာဘို႔၊ ေလွ်ာ္ဖြတ္ဘို႔၊), flushing(အိမ္သာေရေလာင္းဘို႔၊), recreation (အပန္းေျဖဘို႔ ဥပမာ၊ ေရကူးကန္၊), irrigation (အပင္ေတြ ေရေလာင္းဘို႔။), အစ႐ွိသျဖင့္ အသံုး ျပဳၾကပါတယ္။
   • Water Distribution System ကို ဒီဇိုင္း လုပ္တဲ့ အခါ ႏိုင္ငံအလိုက္ ခြင့္ျပဳထားတဲ့ Engineering Practices ေတြ နဲ႔ ကိုက္ညီေအာင္ လိုက္နာ ရပါတယ္။ Pipe Sizes ေရြးတဲ့ Methods ေတြက လည္း approved ျဖစ္ေနဘို႔ လုိအပ္ပါတယ္။
   • Hot Water ေရာ Cold Water ပါ လိုအပ္တဲ့ Fixture တစ္ခုမွာ ပိုက္ႏွစ္ခု က Interconnected ျဖစ္ေနပါတယ္။ ဒီပိုက္ တစ္ခုကေန အျခားတစ္ခု ထဲ ေရစီးမသြားႏိုင္ေအာင္ Fixture မွာဒီဇိုင္း လုပ္ထားရပါတယ္။
   • ဒီ Water Supply System ေတြ ကို မေလ့လာခင္ အရင္ ေရးထားဘူးတဲ့ Sanitary Plumbing: Introduction ကို ဖတ္ၾကည့္ဘို႔ တိုက္တြန္းလိုပါတယ္။ ေရေပးရတဲ့ Plumbing Fixture တိုင္းမွာ ေရစြန္႔ထုတ္ ဘို႔ လိုအပ္တာ မို႔ပါ။ အဝင္႐ွိရင္ အထြက္ ႐ွိရမယ္ မဟုတ္လား။
   • Water Distribution System Design Criteria ေတြကေတာ့
     • Backup Storage to prevent Interruption
   • Assessment of Demand Calculations
   • Distribution: Mode of Supply
   • Equipment and Pipe Sizing နဲ႔
   • Water Quality: Hygienic, Clean, prevention of contamination
   • Corrosion Preventionေတြ ျဖစ္ၾကပါတယ္။
   • Engineer/Designer ေတြ တြက္ခ်က္ ခန္႔မွန္း ရမဲ့ အခ်က္ေတြ အတြက္ ေမးခြန္းေတြ ကေတာ့
     1. တစ္ေန႔ ကို ေရဘယ္ေလာက္ သံုးမွာလဲ၊ cubit meters ဘယ္ေလာက္၊ ဂါလံဘယ္ေလာက္ ကုန္မွာလဲ။
     2. Storage Tank ထဲမွာ ေရဘယ္ေလာက္ ေလွာင္ထားဘို႔ လိုအပ္သလဲ။
     3. အသံုးအမ်ားဆံုး အခ်ိန္တစ္ခု မွာ တစ္မိနစ္ ကို ဘယ္ႏွဂါလံ၊ ဘယ္ႏွ လီတာ ေလာက္ သံုးအား ရွိသလဲ။
     4. ေရဖိအား ဘယ္ေလာက္ လိုမွာလဲ။
     5. ပိုက္အ႐ြယ္ ဘယ္လို ေရြးခ်ယ္မလဲ၊
     အစ႐ွိတဲ့ ေမးခြန္းေတြပါ။
     
     အၾကမ္းေရးလက္စ..
     
   • What are the major components in the water supply system?
     • Storage Cisterns (Tanks) and Accessories
     • Pumps and Accessories
     • Piping and Accessories
     • Valves (Control valves, check valves, etc.)
     • Water Treatment System
     • Hot water supply system
     
     
   
   - Back to Top -
   
   
4. Demand Calculations
   
   1. Assessment of Daily Demand
      • ဇိမ္ခံသံုး မဟုတ္တဲ့ ပံုမွန္ လူတစ္ဦး အတြက္ တစ္ေန႔တာ ပ်မ္းမွ် လိုအပ္ခ်က္ခန္႔မွန္း ႏိုင္ဘို႔ မွီျငမ္းစရာ ဇယားကို ေအာက္မွာ ေဖၚျပထားပါတယ္။
        

        အေဆာက္အအံု အမ်ိဳးအစား	လူတစ္ဦး တစ္ေန႔စာ Litres (USgal)
        လူေနအိမ္မ်ား	150 (40)
        အေဆာင္	90 (25)
        ဟိုတယ္	135 (36)
        ကန္တင္း မပါေသာ ရံုးခန္း	35 (10)
        ကန္တင္း ပါေသာ ရံုးခန္း	45 (12)
        ေက်ာင္းမ်ား	15 (4)

        1 USgal = 3.785 litres
        1 UK gal (Imp Gal) = 4.546 litres
        
      • ဒီလိုအပ္ခ်က္ေတြ က ေနရာေဒသ ကိုလိုက္ၿပီး လိုအပ္ခ်က္ က ေျပာင္းလဲ ႏိုင္ပါတယ္။ မေလးရွား ႏိုင္ငံ မွာ သံုးေလ့ရွိတဲ့ ဇယား ကို ေတာ့ ေအာက္မွာ ေပးထားပါတယ္။
        

        Sr	Type	Capacity / Unit (liters)
        a.	Low Cost Residential	680
        b.	Medium Cost Residential	1,000
        c.	Terrace House / Condominium	1,500
        d.	Semi-Detach up to 4 rooms (additional rooms shall be 450 l/room)	1,500
        e.	Shop House (single storey)	2,000
        f.	Multi-Storey Shop House	1,500
        g.	Offices – 100 m2	800
        h.	Petrol Kiosk (with washing facility)	50,000
        i.	Petrol Kiosk (without washing facility)	10000
        j.	Hotel (Each Room)	1,500
        k.	Shopping center – 100 m2	1,000
        l.	Light Industry	1,500
        m.	Industrial Area	(As requirement)
        n.	Hospital / bed	1100
        o.	Wet Stall	1,360
        p.	Dry Stall	450

        
        
      • ႏိုင္ငံတစ္ကာ မွာ Operate လုပ္ေနတဲ့ ဟုိတယ္ ေတြ မွာ သူတို႔ရဲ့ ကိုယ္ပိုင္ လိုအပ္ခ်က္ ရွိတတ္ ပါတယ္။
        
      • စက္ရံု အလုပ္ရံု ဆိုရင္ ေတာ့ Owner/Client ဆီကေန အခ်က္အလက္ ေတြ ေတာင္းယူဘို႔ အမ်ားအားျဖင့္ လိုအပ္ေလ့ရွိ ပါတယ္။
        
      • တိုးတက္တဲ့ ႏိုင္ငံေတြ မွာ အေၾကာင္းတစ္ခုခုေၾကာင့္ Service interruption ျဖစ္ခဲ့ရင္ အမ်ားအားျဖင့္ တစ္ရက္ အတြင္း ျပန္လည္ေကာင္းမြန္ ေအာင္ ျပဳျပင္ ႏိုင္ေလ့ ရွိတာမို႔ Storage Capacity ကလည္း 1 day capacity (တစ္ရက္စာ ပဲျဖစ္ေလ့ ရွိပါတယ္။)
        
      
      
   2. Water Tank Capacity
      
      • Daily Demand ကို ခန္႔မွန္းလို႔ ရၿပီ ဆိုရင္ ေတာ့ Water Tank အရြယ္အစား နဲ႔ ေနရာ ေရြးခ်ယ္ ဘို႔ အဆင့္ကို ေရာက္လာပါၿပီ။
      • Water Tank (ေရကန္) ေတြ ကို အရြယ္အစား မေရြးခ်ယ္ခင္ အသံုးျပဳမဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္ ေတြ ကို စဥ္းစားရပါတယ္။ ဒါေတြ ကေတာ့။
        1. Incoming (Acceptance Purpose): ေရေပးတဲ့ ဌာန ကေန တိုက္ရိုက္လက္ခံ ႏိုင္တဲ့ Water Tank ပါ။
        2. Storage Purpose: Appliances ေတြ ကို Gravity နည္းနဲ႔ ျဖစ္ျဖစ္၊ Pump နဲ႔ျဖစ္ျဖစ္၊ ျဖန္႔ေဝေပးဘို႔ ေရကို သိုေလွာင္ထားတဲ့ ေရကန္ပါ။
        3. Transfer Purpose: အျမင့္မွာ ရွိတဲ့ Water Tank တစ္ခုခု ဆီိ ကို တစ္ဆင့္ လႊဲေျပာင္း ပို႔လႊတ္ေပးဘို႔ အတြက္ လိုအပ္တဲ့ ပမာဏ။
      • Purpose တစ္ခုပဲ ရွိတဲ့ Water Tank ေတြရွိသလို၊ ႏွစ္ခု နဲ႔ သံုးခုစလံုး အတြက္ သံုးတဲ့ Water Tank ေတြ လည္းရွိပါတယ္။
        
      • အမ်ားအားျဖင့္ Domestic Water Tanks ေတြ အားလံုးမွာ သိုေလွာင္ထားရမဲ့ Total Storage Capacity က တစ္ရက္စာ ျဖစ္ေလ့ ရွိပါတယ္။ တစ္ခုခ်င္း စီရဲ့ Capacity ကေတာ့ Tank ကေနျဖန္႔ေဝရမဲ့ Demand Capacity နဲ႔ Transfer Pumps ေတြရဲ့ Capacity ေတြေပၚမူတည္ ၿပီး ဆံုးျဖတ္ရပါတယ္။ Utility Company ေတြကလည္း Guidelines ေတြ ေပးထားတတ္ပါတယ္။
      • Guidelines ေတြ မရွိတဲ့ အခါ မွာ ေရြးခ်ယ္ ဘို႔ (Safety Side) ကေတာ့
        1. Transfer Purpose: 1/3 of one day capacity
        2. Storage Purpose: One day capacity
        
        
      • စကာၤပူ ႏိုင္ငံ Handbook on Application for Water Supply: 5th Edition: 2009 မွာေပးထားတဲ့ Guidelines အရ က ေတာ့
        1. Transfer Purpose (R.L 125m < Break Tank Inlet < R.L 130m ) : 1/5 of one day capacity
           Transfer Purpose (R.L 130m < Tank Inlet < R.L 137m ) : 1/3 of One day capacity
        2. Storage Purpose: Tank Inlet < R.L 125m : Recommended One day capacity (OR Owner Decide Lesser Capacity and Undertake)
           Storage Purpose: Tank Inlet > R.L 125m : One day capacity
        
        
      • အခ်ိဳ႕ေဒသ ေတြ မွာ Fire Protection Purpose အတြက္ လိုအပ္တဲ့ ေရကို ပါ Domestic water Tank ထဲမွာ ေပါင္းထည့္တာ ကို လက္ခံတတ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေရကန္ကေန Domestic water ထုတ္သံုးတဲ့ အခါ Fire Fighting အတြက္ လိုအပ္တဲ့ Fire Reserve အၿမဲတမ္း က်န္ေနေအာင္ ဒီဇိုင္း လုပ္ရပါလိမ့္မယ္။ (Domestic Application အတြက္ ေရ ကို Fire Reserve အထက္ က ပဲ ထုတ္ယူ ရပါမယ္။)
        
      • Water Tank ေတြရဲ့ အေၾကာင္း ကို စာေရးသူ ရဲ့ အျခား Blog Post: Water Tanks ( ေရကန္ မ်ား ) မွာ ဆက္လက္ ေလ့လာ ႏိုင္ပါတယ္။
        
        
      • တပ္ဆင္ေပးမဲ့ Water Meter Size (ေရမီတာ အရြယ္အစား) ကိုလည္း လစဥ္ေရသံုးစြဲမႈ ကိုလိုက္လို႔ စကာၤပူမွာ ဒီလိုသတ္မွတ္ေပးထားပါတယ္။
        Table: Recommended Size of Meters based on Monthly Consumption

        Size of Meter (mm)	15	25	50	100	150
        Recommended Maximum Consumption (m³/month)	130	700	5,000	20,000	45,000

        
        * ေရမီတာ အရြယ္အစား ကို လိုက္လို႔ ျဖတ္စီးတဲ့ Water Flowrate ေရစီးႏႈန္း နဲ႔ Pressure Loss ပမာဏေတြ ရွိေသးတာမို႔ ေရမီတာ အရြယ္အစား နဲ႔ တိုက္ရိုက္ေပးထားတဲ့ ေရစီးႏႈန္း ကို ႏိႈင္းယွဥ္ၾကည့္တတ္ဘို႔ မေမ့ပါနဲ႔။
        
      
      
      
   3. Flow Pressure (ေရဖိအား လိုအပ္ခ်က္။)
      • Domestic Plumbing Fixtures အမ်ားစု က Pressure 8 psi ( 5.6mAq or 0.55 bar) ေလာက္မွာ ေကာင္းေကာင္း အလုပ္လုပ္ ႏိုင္ပါတယ္
      • Flushometer Valve ေတြသံုးတဲ့ Water Closet, Urinal Bowls ေတြဆိုရင္ ေတာ့ အနည္းဆံုး လိုအပ္ခ်က္က 15-25 psi ( 10.5-17.6mAq or 1-1.7bar) ေလာက္ ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။
      • Rain Shower လို Fixture ေတြဆိုရင္ ေတာ့ 60 psi (4 bar) ေလာက္ေတာင္ လိုေကာင္း လို ႏိုင္ပါတယ္။
      • စာေရးသူ အေန နဲ႔ေတာ့ ထူးျခားတဲ့ Pressure Requirements လိုအပ္ခ်က္ေတြ မပါတဲ့ အေျခအေန မွာ Pressure at Fixture မွာ 1.5 bar-3.5 bar ( 20 – 50 psi ) ေလာက္ အတြင္း ရေအာင္ ဒီဇိုင္းလုပ္ေလ့ ႐ွိပါတယ္။ 1.5 bar ေအာက္ဆိုရင္ ေတာ့ Booster Pumps နဲ႔ Pressure ကိုျမွင့္ယူၿပီး 3.5bar ထက္ ေက်ာ္ေနရင္ ေတာ့ Pressure Reducing Valve နဲ႔ ထိန္းေပးရပါတယ္။
        
      • ဒီေနရာ မွာ Elevated Tank ကေန က်လာမဲ့ Gravity Flow အတြက္ ဆိုရင္ တြက္ခ်က္ရမဲ့ Hydrostatic Pressure (Water Head) ကို လည္း သိထား ေစခ်င္ ပါတယ္။ လြယ္လြယ္ကူကူ မွတ္လို႔ရတာ က လိုခ်င္တဲ့ အမွတ္ ကေန ေရမ်က္ႏွာျပင္ အထိ အျမင့္ပါ။ ေရကန္ရဲ့ ေရ Level ရဲ့ေအာက္ ဘယ္ေလာက္ရွိ သလဲ ဆိုတာ ကို 15mH2O (15m aq), 15 ft H2O, စသည္ျဖင့္ ေပါ့ေလ။ SI unit မွာေတာ့ 1 bar = 100 kPa = 10.19m ခန္႔ရွိတာ မို႔ အၾကမ္းတြက္တဲ့ အခါ 1bar ကို 10m H2O ေလာက္ ယူေလ့ ရွိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ 1.5 bar – 3.5 bar ဆိုရင္ အျမင့္ 15m ကေန 35m အတြင္းလို႔ အၾကမ္းအားျဖင့္ သတ္မွတ္ ႏိုင္ပါတယ္။ ေရကန္ရဲ့ ေရအျမင့္ က Top Level နဲ႔ Low Level အတြင္းမွာ အနိမ့္အျမင့္ ရွိေနႏိုင္တာ ကိုပါ သတိထား ထည့္စဥ္းစားေပးဘို႔ လည္း လိုအပ္ပါတယ္။
        
      
      
      
   4. Determining Mode of Supply (ေရျဖန္႔ေဝ နည္းလမ္း ေရြးခ်ယ္ သတ္မွတ္ ျခင္း၊ )
      Water Pressure: ရရွိႏိုင္တဲ့ ေရဖိအား နဲ႔ လိုအပ္တဲ့ ေရဖိအား အေပၚမွာ ခ်င့္ခ်ိန္ၿပီး ဘယ္လိုနည္းနဲ႔ ျဖန္႔ေဝေပးမွာလဲ စဥ္းစားေပးရပါတယ္။ ေပးေလ့ရွိတဲ့ နည္းသံုးမ်ိဳး ကေတာ့။
      
      1. Direct Feed
      2. Gravity Feed
      3. Booster Pumps Feed
      
      
      1. Direct Feed
         
         • Utility Main ကေန ေရကန္တစ္ခုခု ကို မျဖတ္ပဲ တိုက္ရိုက္ သြယ္ယူသံုးစြဲ တာကို ေခၚပါတယ္။
         • လိုအပ္တဲ့ Pressure ကိုရႏိုင္တဲ့ အေျခအေန မွာ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ အခ်က္ႏွစ္ခ်က္ လိုအပ္ပါတယ္။
           1. Utility Company ကေန လိုအပ္တဲ့ Pressure ကိုေပးႏိုင္တဲ့ အျမင့္ အတြင္းမွာရွိရမယ္။
           2. Utility Company က တိုက္ရိုက္သြယ္ယူ ႏိုင္ေၾကာင္း လည္း တရားဝင္ အသိအမွတ္ ျပဳထား ေပးရပါမယ္။
           
           
         • စကာၤပူ ႏိုင္ငံ မွာေတာ့ PUB ကိုယ္ပိုင္ Booster Pumping Stations ေတြရွိတာမို႔ ဒီလို တိုက္ရိုက္သြယ္တာ ကို Reference Sea Level + 25m (125 m Reduce Level) အထိ ခြင့္ျပဳထားပါတယ္။ (Ref: Water Supply Handbook (or) CP48: 2005) ဒါေပမဲ့ Flush Valve ေတြကိုေတာ့ CP48 အေဟာင္းမွာ Reference Sea Level + 10m ေအာက္မွာပဲ ရွိမွပဲ တိုက္ရိုက္ ေပးသင့္တယ္ လုိ႔ဆိုပါတယ္။ CP48:2005 မွာေတာ့ အၾကမ္းအားျဖင့္ Reference Sea Level + 15m (115m R.L) ေအာက္မွာ ဆိုရင္ တိုက္ရိုက္ ေပးဘို႔ စဥ္းစား ႏိုင္တယ္ လုိ႔ဆိုပါတယ္။ ေရကန္ေတြ ကိုေတာ့ အျမင့္ဆံုး Highest Fittings < 137m Reduced Level ေအာက္ဆို တိုက္ရိုက္ ပို႔လႊတ္ ေပးႏိုင္ပါတယ္။
           
           
         • မေလးရွားႏိုင္ငံ မွာ ေတာ့ ဒီလို တိုက္ရိုက္ဆက္ခြင့္ ရဘို႔ မလြယ္ပါဘူး။ အမ်ားအားျဖင့္ Via Water Tank Method ကိုပဲ သံုးရေလ့ ရွိပါတယ္။ Kitchen/Canteen Sink အတြက္ တစ္ခါတစ္ရံ တိုက္ရိုက္ ဆက္ခြင့္ျပဳတတ္ေပမဲ့ ရွားပါတယ္။
           
         
         
      2. Gravity Feed
         
         • ေရကန္ က ေန Gravity ဖိအားနဲ႔ ေပးတဲ့ နည္းလမ္းပါ။
         • လိုအပ္တဲ့ Pressure ရဘို႔ အတြက္ သင့္ေတာ္တဲ့ အျမင့္ မွာရွိေနဘို႔ လိုအပ္ပါတယ္။
         • အျမင့္က သိပ္ကြာေန လို႔ Pressure အရမ္းမ်ား ေနရင္ေတာ့ Pressure Reducing Valve သံုးရပါမယ္။
         
         
      3. Booster Pumps Feed
         
         • လိုအပ္တဲ့ Pressure ရဘို႔ အတြက္ သင့္ေတာ္တဲ့ အျမင့္ မရႏိုင္တဲ့ အေျခအေန မွာ Pump အကူယူ ၿပီး Pressure Boosting လုပ္ရတာမို႔ Booster Pump Feed လို႔ေခၚတာပါ။
         • သံုးစြဲတဲ့ ေရအားက အၿမဲတမ္း ေျပာင္းေနေလ့ ရွိပါတယ္။ ဒီလိုအနည္းအမ်ား အေျခအေန ကို ကာမိေစဘို႔ နဲ႔ Pump ခန ခန Start/Stop မျဖစ္ေစဘို႔ Hydro-pneumatic tank လို႔ေခၚတဲ့ ေလအိုး ကိုလည္း တြက္ခ်က္ တပ္ဆင္ေပးရေလ့ ရွိပါတယ္။
      
      
   5. Assessment of Required Flowrate
      • ေရသံုးအား ဘယ္ေလာက္ လိုမလဲ ဆိုတာ ကို ခန္႔မွန္း ႏို္င္ဘို႔ အတြက္ assessment လုပ္တဲ့ အခါ fixture တစ္ခုခ်င္းစီ ရဲ့ လိုအပ္ခ်က္ ကို သိ႐ွိထားဘို႔ လိုအပ္ပါတယ္။
        Table: Recommended minimum rates of flow of various appliances or fittings

        Outlet fitting	Rate of flow l/s (gpm)
        WC flushing cistern, float operated valve	0.1 (1.6) per WC served
        WC flushing trough, float operated valve	0.15 (2.4) per WC served
        Spray tap or spray mixer tap	0.04 (0.63) per tap
        Wash basin tap	0.15 (2.4) hot or cold
        Bath tap nominal size 3/4-in	0.3 (4.75) hot or cold
        Bath tap nominal size 1-in	0.6 (9.5) hot or cold
        Shower head	0.15 (2.4) hot or cold
        Sink tap nominal size 1/2-in	0.2 (3.2) hot or cold
        Sink tap nominal size 3/4-in	0.3 (4.75) hot or cold
        Sink tap nominal size 1-in	0.6 (9.5) hot or cold
        Urinal flushing cisterns served	0.04 (0.63) per position
        Water Closet, Flushometer Valve	2.2 (35) see note 3
        Urinal, Flushometer Valve	1.6 (25) see note 3

        Notes
        1. ေရပူေရေအး ေရာေပးတဲ့ mixer ေတြကေန ဆြဲယူတဲ့ ႏႈန္းက ပံုမွန္ taps ႏွစ္ခု ကေနထြက္တာထက္စာရင္ နည္းပါတယ္။ ဒါကို Pipe Sizing လုပ္တဲ့ အခါ ထည့္မစဥ္းစားရပါဘူး။
        2. Shower ေတြရဲ့ လိုအပ္ခ်က္ က manufacturer နဲ႔ design ေပၚမူတည္ၿပီး လိုအပ္ခ်က္ ေျပာင္းလဲႏိုင္ပါတယ္။ ဥပမာ၊ Rain Shower လို fixture မ်ိဳးက သာမန္ Shower ထက္ flow rate ေရာ pressure လိုအပ္ခ်က္ပါ အဆေပါင္း မ်ားစြာ ပိုမ်ားတတ္ ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လိုအပ္ရင္ supplier ကို မွီျငမ္းပါ။
        3. ဒီ Flushometer Flowrate ေတြက စကၠန္႔ပိုင္း အတြင္းက်တဲ့ ႏႈန္းပါ။ တစ္ႀကိမ္ မွာသံုးမဲ့ ေရပမာဏ Flow/Flush ကိုလည္း ကန္႔သတ္ ထားပါေသးတယ္။ US Energy Policy Act အရ WC: 1.6 gal/flush နဲ႔ Urinal က 1.0 gpm/flush ပါ။ Singapore CP48: WC: 4.5 L/flush နဲ႔ UR: ကေတာ့ Size အရြယ္အစား ကိုလိုက္ၿပီး small 0.5 l/flush, medium 1.0 l/flush & large 1.5 l/flush ထက္မေက်ာ္ဘို႔ ကန္႔သတ္ ထားပါတယ္။ Water efficiency ကို လူေတြ အာ႐ံုစိုက္လာတာ နဲ႔ အတူ ပိုမို တင္းက်ပ္တဲ့ ကန္႔သတ္မႈ ေတြ လုပ္လာဘို႔ ခန္႔မွန္း ရပါတယ္။
        4. စက္႐ံု အလုပ္႐ံု နဲ႔ အျခား applications ေတြအတြက္ လိုအပ္ခ်က္ ကို သက္ဆိုင္ရာ အလုပ္ရွင္ Client နဲ႔ ညိွႏိႈင္း ခန္႔မွန္း ရပါမယ္။
        
        
      
      
   6. Assessment of Probable Demand (ေရလိုအပ္ခ်က္ ကို ခန္႕မႇန္း ျခင္း၊ )
      
      • Cold & Hot water Installation လုပ္တဲ့ အခါ ရွိတဲ့ Fixtures ေတြ အားလံုး တၿပိဳင္နက္တည္း simultaneously သံုးစြဲ ေနတာ မျဖစ္ႏိုင္ပါဘူး။
      • Economy ျဖစ္ဘို႔အတြက္ usual design practices ကေတာ့ ဒီ simultaneous usage က maximum possible ထက္ မ်ားစြာေလ်ာ့နည္း ပါတယ္။
      • ဒီ simultaneous usage ကို Loading Unit concept (or) similar approach နဲ႔ တြက္ခ်က္ ခန္႔မွန္း ၾကပါတယ္။ L.U Method နဲ႔ခပ္ဆင္ဆင္ တူတဲ့ Fixture Unit Method ကို ASHRAE နဲ႔ U P C တို႔က သတ္မွတ္ ေပးထားပါတယ္။
      • Loading Unit နည္း နဲ႔ တြက္ခ်က္တဲ့ အခါ သံုးတဲ့ LU ပမာဏ ကို ေအာက္က Table မွာ ေဖၚျပထား ပါတယ္။
        

        Appliance	LU
        WC flushing cistern	2
        Wash basin (Lavatory) tap (Domestic)	1.5
        Wash basin (Lavatory) tap (Public)	2
        Wash basin (Lavatory) tap (Concentrated)	3
        Bath tap nominal size 3/4-in	10
        Bath tap nominal size 1-in	22
        Shower head	3
        Sink tap nominal size 1/2-in	3
        Sink tap nominal size 3/4-in	10
        Spray tap	0.5

        
        
      • ဒီ နည္းနဲ႔ တြက္တဲ့ အခါ
        1. Wash Basin (Lavatory) faucet ေတြအတြက္ တြက္ခ်က္တဲ့ အခါ Domestic, Public နဲ႔ Concentrated Use ရယ္လို႔ သံုးခုခြဲ ျပထားပါတယ္။ စာသင္ ေက်ာင္းလို၊ စက္႐ံုလို Peak Period (ဥပမာ၊ ၊ ထမင္းစား ဆင္းခါစ) လူအရမ္းမ်ားတဲ့ အေျခအေန ျဖစ္ႏိုင္တဲ့ အခါမွာ Concentrated Use ကိုေရြးခ်ယ္ရပါမယ္။
        2. WC Flush Valves ေတြ အတြက္ ဒီ နည္းနဲ႔ တြက္လို႔ မရပါဘူး။ WC Flush Valves ေတြ အတြက္ ခန္႔မွန္းတဲ့ နည္းကို ေနာက္မွာ ဆက္လက္ ေဖၚျပ ေပးထား ပါတယ္။
        
        
      • Water Supply Pipe Main / Branch တစ္ခုကေန ေပးရမဲ့ Appliance တစ္ခုစီရဲ့ Quantity နဲ႔သက္ဆိုင္ရာ LU ေတြကို ေျမွာက္ၿပီး Total LU ကို ရွာရပါမယ္။ ၿပီးမွ သက္ဆိုင္ရာ Pipe Friction Chart ေတြ ကို သံုးၿပီး Flowrate နဲ႔ Pipe Size ကို ေရြးခ်ယ္ ႏိုင္မွာပါ။
        
        
      • Flush Valves
        
        • Flush Valves ေတြ နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ တြက္နည္း တစ္ခုကို စကာၤပူ CP48 : 1989 မွာ ေဖာ္ျပ ထားခဲ့ဘူး ပါတယ္။ ေနာက္ဆံုး ထုတ္တဲ့ အခါမွာ ေတာ့ ဒီအခန္း ပါမလာေတာ့ ပါဘူး။
        • Flow Rate Requirement (as number of flush in simultaneous use)

          Total No. of Flush Valves on Line	No. of flush in simultaneous use
          	Group A	Group B
          1	1	1
          2	2	2
          3 to 6	2	3
          7 to 11	3	4
          12 to 15	4	5
          16 to 35	5	6
          36 to 45	5	7
          46 to 50	5	8
          51 to 70	5	9
          71 to 100	6	9
          101 to 200	10	14

        • Note:
          • Group A : Offices, Hotels and Hospitals
          • Group B : Schools and Other Premises where Rest Period Create Extra Ordinary Demands
          • ရလာတဲ့ No. of Flush in simultaneous Use ကို တစ္ခုစီ ရဲ့ Flowrate အနည္းဆံုး 1.5 L/s နဲ႔ ေျမွာက္ရင္ လိုအပ္တဲ့ Flowrate in supply pipe ကို ခန္႔မွန္းလို႔ ရပါလိမ့္မယ္။
          
          
        • ASHRAE Method: Fixture Unit နဲ႔တြက္တဲ့ အခါမွာေတာ့ Flush Valve နဲ႔ Flush Tank ေတြရဲ့ Fixture ယူနစ္ က မတူသလို အသံုးျပဳမဲ့ ေနရာ (Public or Private) ေပၚမူတည္ၿပီး လည္းထပ္ကြဲ ပါေသးတယ္။ ဒါတင္မက Fixture Unit 1,000 ထက္မပို တဲ့ အခါ Estimate Curves for Demand Load Chart မွာ လည္း Flush Valve နဲ႔ ျဖစ္တဲ့ အေပၚမူတည္ ၿပီး ဖတ္ရမဲ့ Curve က မတူတာ ကိုပါ သတိျပဳ ေစခ်င္ ပါတယ္။
          
   
   - Back to Top -
   
   
5. System Sizing (Pipe Sizing / Pump Sizing)
   1. Pipe Sizing (ပိုက္အ႐ြယ္ အစား ေရြးခ်ယ္ျခင္း)၊
      • Total LU ကို ရွာၿပီးတဲ့ အခါ သက္ဆိုင္ရာ Pipe Friction Chart ေတြ ကို သံုးၿပီး Flowrate နဲ႔ Pipe Size ကို ေရြးခ်ယ္ ဘို႔အဆင့္ ကိုေရာက္ပါၿပီ။ ဒီလို ေရြးခ်ယ္ႏိုင္ဘို႔ အတြက္ လိုအပ္တဲ့ Chart တစ္ခု ကို ေအာက္မွာ နမူနာ ေဖာ္ျပ ထားပါတယ္။ သတိျပဳရမွာ က Pipe material (or) Standard မတူရင္ Friction Chart လည္းတူမွာ မဟုတ္ပါဘူး။
        
      • ေအာက္မွာ နမူနာ ေဖာ္ျပထားတဲ့ Chart ကေတာ့ Copper Tube to BS2871, Table X အတြက္ပါ။
        
        
      • BS 1387 Galvanized Steel
        
        
      • ပထမ 30-50mm H2O အတြင္းမွာ ရွိေစၿပီး Velocity ကိုေတာ့ 0.75 to 2.5 m/s အတြင္း (ပံုမွာ အစိမ္းေရာင္ျခယ္ထားတဲ့ ဧရီယာ အတြင္း) မွာ ထားၿပီး ေရြးခ်ယ္ သင့္ပါတယ္။ Friction ကေတာ့ Pump Head (or) Pressure Loss ေပၚအက်ိဳးသက္ေရာက္ ပါတယ္။ Velocity < 0.75 m/s ဆိုရင္ အထဲမွာ ခိုေနတဲ့ ေလေတြ ကို တြန္းထုတ္ႏိုင္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ 2.5 m/s ေက်ာ္လာရင္ ေတာ့ Flow noise အျပင္ Water hammer ေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ Shock Vibration & Noise ျပႆနာ ကိုပါ ေျဖရွင္းရ ခက္ပါလိမ့္မယ္။
        
      • စာေရးသူ ကေတာ့ Friction Loss 40mmAq/m ( 4ft / 100ft ) နဲ႔ Flow Velocity ကို 1 to 1.5 m/s (3 to 5 ft/s) ေလာက္မွာ ထားၿပီး ေရြးေလ့ရွိပါတယ္။ ဒီလို သတ္မွတ္ၿပီးတဲ့ အခါ အလြယ္တကူ အသင့္ သံုးႏိုင္တဲ့ ဇယားတစ္ခု ကို ဒီလို ရႏိုင္ပါတယ္။
        
      • Copper Tube BS2871 Table X
        

        Pipe Size (mm)	L.U.	Flowrate
        		L/s ( L/min )	gpm (U.S.)
        15	3	0.15 ( 9 )	2.4
        22	12	0.34 ( 20 )	5.3
        28	30	0.58 ( 35 )	9.2
        35	65	0.92 ( 55 )	14.5
        42	115	1.4 ( 86 )	22.6
        54	300	2.9 ( 174 )	46.0
        67	630	5.0 ( 300 )	79.4
        76	900	6.5 ( 390 )	103
        108	2,800	14.0 ( 840 )	222
        133	5,000	21.0 ( 1,260 )	333
        159	8,000	30.0 ( 1,800 )	476

        
        
      • Galvanized Steel Tubes
        

        Pipe Dia		Flowrate		Velocity
        (in)	(mm)	S.I ( l/min )	I.P. ( USgpm )	( m/s )	(ft/s)
        1/2	15	9	2.4	1.0	3.0
        3/4	20	18	4.8
        1	25	30	8.0
        1 1/4	32	54	14.5	1.1	3.5
        1 1/2	40	84	22.0	1.2	4.0
        2	50	150	40.0	1.4	4.5
        2 1/2	65	300	80.0	1.5	5.0
        3	80	420	110.0	1.5	5.0
        4	100	780	200.0
        5	125	1200	320.0
        6	150	1620	430.0
        8	200	3000	800.0

        
        
      • ေရြးခ်ယ္တဲ့ အခါ သိထားသင့္တဲ့ အေျခခံ ေတြ ကို MEP Basic Calculations: Pipe & Duct Sizing[ http://chawlwin.blogspot.com/2008/08/pipe-sizing-duct-sizing.html ] မွာ ဆက္လက္ေလ့လာႏိုင္ပါတယ္။
        
      
      
      
   2. Pump Sizing
      
      • Pump Size ေရြးခ်ယ္တဲ့ အခါ အဓိက Parameters ႏွစ္ခု ရွိပါတယ္။
        1. Flowrate
        2. Pump Head
      
      
      1. Transfer pumps
         • Flowrate
           • Transfer Pump အေပၚကန္ ကို (ဒီအတို္င္း အလြတ္ျဖည့္ရင္) ဘယ္ႏွနာရီ အတြင္း ျပည့္ေအာင္ ျဖည့္မယ္ ဆိုတဲ့ အခ်က္ ကို အေျခခံပါတယ္။ တစ္ခါတစ္ရံ တစ္ရက္စာ ေရပမာဏ ကို ဘယ္ႏွနာရီ အတြင္း ျပည့္ေအာင္ ျဖည့္မယ္ ဆိုတဲ့ အခ်က္ ကို လည္း အေျခခံႏိုင္ပါတယ္။ အနည္းဆံုး ၁ နာရီ ထက္ မေလ်ာ့သင့္ပါဘူး။
           • တစ္ရက္စာ ခံတဲ့ အေပၚကန္ ကို ျဖည့္မယ္ ဆိုရင္ေတာ့ ေအးေအးေဆးေဆး 12 နာရီေလာက္ အထိ ထားၿပီး ျဖည့္ႏိုင္ပါတယ္။ 6-8 hours ကေတာ့ သင့္ေတာ္ပါတယ္။ (အထူးသျဖင့္ Power Interruption အေျခအေန မွာ Generator backup လုပ္တာနဲ႔ ညွိၿပီး တြက္ရတဲ့ အခါမွာပါ။)
         • Pump Head
           • Pump Head = Static Head + Friction / Dynamic Losses
           • ပံုမွန္ ကေတာ့ Friction Losses ေတြကို အေသးစိတ္ တြက္ ရမွာပါ။ ဒါေပမဲ့ ပိုက္အရြယ္အစား ကိုလည္း အေပၚမွာ ျပခဲ့တဲ့ အတိုင္း 40mmAq/m အတြင္းထားၿပီး ပိုက္ အေကြးအေကာက္ နဲ႔ Horizontal Run သိပ္မရွည္လြန္းရင္ အၾကမ္းအားျဖင့္ Static Head ထက္ 10-15% ပိုထားလိုက္ရင္ အဆင္ေျပ ေလ့ရွိ တတ္ပါတယ္။
         
         
      2. Booster Pumps
         • Flowrate: Probable Max. Demand
         • Pump Head: To achieve min. pressure at use point
         • Pneumatic Tank: To limits maximum start/stops per hour
         
         
      3. Hot-water Circulation Pumps
         • Flowrate: To maintain water temperature
         • Pump Head: To overcome friction loss (Static Loss, not important)
      
      
   
   
   - Back to Top -
   
   
6. System Equipments / Components
   1. Pumps ေရပန္႔မ်ား
      
      • အရည္ အမ်ိဳးမ်ိဳး ကို တြန္းပို႔ ဘို႔ အတြက္ Pump ကို သံုးရပါတယ္။ Domestic Cold & Water Supply Systems မွာ အသံုးမ်ားတဲ့ Applications ေတြကေတာ့။
      • Transfer / Pump-ups: တစ္ေနရာ က ေန တစ္ေနရာ ကို ေမာင္းတင္ ပို႔ဘို႔။ ေအာက္မွာ ရွိတဲ့ ေရကန္ က ေန အေပၚမွာ ရွိတဲ့ ေရကန္ ကို ေရ ေမာင္းတင္ ဘို႔ အတြက္ အသံုးျပဳပါတယ္။
      • Pressure Boosting: လိုအပ္တဲ့ ဖိအား Pressure ရေအာင္ ျမွင့္တင္ေပးဘို႔။ ကန္အျမင့္ က Appliance အထက္ လိုသေလာက္ အျမင့္ မရွိတဲ့ အခါ လိုအပ္ တဲ့ ဖိအားရေအာင္ ျမွင့္တင္ေပးဘို႔ အတြက္ အသံုးျပဳပါတယ္။
      • Re-Circulation အရည္ေတြ ကို ပိုက္ေတြ Equipments ေတြၾကား Closed-loop လည္ ၿပီးစီးေနေအာင္ လုပ္ေပးႏိုင္ဘို႔။ ဒါကိုေတာ့ Hot water circulation အတြက္ အသံုးျပဳပါတယ္။
      • အသံုးမ်ားတဲ့ Pumps အမ်ိဳးအစား ကေတာ့ Centrifugal Pumps ပါ။ သူ႕မွာမွ သံုးရမဲ့ လိုအပ္ခ်က္ ကို လိုက္လို႔ Inline, Vertical, Split Case, Multi-stage စသည္ျဖင့္ အမ်ိဳးမ်ိဳး ထပ္ကြဲ ႏိုင္ ပါေသးတယ္။ ဘယ္လိုပဲ ျဖစ္ျဖစ္ Pump Systems တစ္ခု အတြက္ အနည္းဆံုး ပါဝင္ရမဲ့ Pipe Fittings ေတြ ကို ေအာက္ မွာ ေဖာ္ျပေပးထားပါတယ္။
        
        
      • ဒီ Fitting Arrangement (အစီအစဥ္) က Construction Industry ကို စဝင္ ကတည္းက အလြတ္ရ ေနရမဲ့ ပံုပါ။ စာဖတ္သူ လည္း Construction Industry မွာ mechanical services လုပ္မယ္ ဆိုရင္ မသိမျဖစ္ သိေနရပါမယ္။
        
      • တစ္ခုစီ ကို ေလ့လာၾကည့္ရင္
        1. Gate Valves (or) Isolation ValvesPump (သို႔) Fitting တစ္ခုခု ကို Maintenance လုပ္စရာ ရွိရင္ ပိတ္ထားႏိုင္ဘို႔ ပါ။ Throttle လုပ္ဘို႔ေတာ့ မသင့္ေတာ္ပါဘူး။
        2. Strainer ကေတာ့ ေရထဲမွာ ပါလာမဲ့ ခဲသလဲ၊ အမိႈက္ေတြ ေၾကာင့္ Pump မပ်က္စီး ရေအာင္ တပ္ေပးရတာပါ။ ဒါေၾကာင့္ Pump မဝင္ခင္ တပ္ေပးရပါတယ္။
        3. Flexible Connections က Pump က Vibration Pipe ကိုမကူးေအာင္ တားထားေပးတဲ့ သေဘာပါ။ Pumps က rotating machine မို႔ Vibration ျဖစ္ပါတယ္။
        4. Reducers က ပိုက္အရြယ္ အစားနဲ႔ Pump Connection Sizes ေတြ မတူတဲ့ အခါ သံုးဘို႔ပါ။ တစ္ခု သတိထားရမွာ က Pump Suction အတြက္ Top Flat Eccentric Reducer သံုးဘို႔ပါ။ အဓိက ရည္ရြယ္ခ်က္ ကေတာ့ ပိုက္ထဲမွာ Air Pocket မေပၚေစဘို႔ပါ။
        5. Check Valve က တစ္ဘက္ထဲ စီးေစ မဲ့ One Direction Water Flow ျဖစ္ေစဘို႔ပါ။ ဒါေၾကာင့္ Pump အထြက္ဘက္မွာ တတ္ေပးရပါတယ္။ ဒါမွ ပိုက္ထဲကေရေတြ ေျပာင္းျပန္ ျပန္စီးမလာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
        6. Pressure Gauges ကေတာ့ Water Pressure ကိုသိဘို႔ပါ။ Pump Performance ကို ခန္႔မွန္းလို႔ ရေအာင္ပါ။ Suction ဘက္မွာတတ္ထားတဲ့ Gauge က Strainer ပိတ္ေန၊ မပိတ္ေန ကို လည္း သိေစ ႏိုင္ပါတယ္။
      • လူေစာင့္မလိုပဲ သူ႕ အလိုအေလ်ာက္ ေမာင္းႏိုင္ ရပ္ႏိုင္ေအာင္ Automatic Control လုပ္ႏိုင္တဲ့ Control Panel ေတြ တတ္ဆင္ ထားေပးရပါေသးတယ္။
      • Transfer Pumps
        • ေရကန္ ေတြ မွာ Floatless Level Sensors ေတြ တပ္ထားမယ္။ သူနဲ႔ အတူ Pump ကိုေမာင္းေပးမဲ့ level controllers ေတြ တပ္ဆင္ ထားေပးရပါမယ္။
        • အေပၚကန္မွာ ေရနည္းလာရင္ ေမာင္းတင္မယ္။
        • ေရျပည္႔ရင္ ရပ္မယ္။
        • ေအာက္ကန္ မွာ ေရ (Pump ေမာင္းလို႔ မရေလာက္ေအာင္) အရမ္းနည္း ေနရင္ Alarm
        • အေပၚကန္ မွာ ေရလွ်ံသြားရင္ Alarm
        • Pump Fault ဆိုရင္ Alarm
        • စသည္ျဖင့္ပါ။ အမ်ားအားျဖင့္ Pump အပိုတစ္ခု ေဆာင္းထားၿပီး အျပန္အလွန္ Duty ယူဘို႔ လည္း လုပ္ထားေပးရပါတယ္။
      • Booster Pumps
        • Cut-in and Cut-out Pressure သတ္မွတ္ ထားၿပီး Pressure Sensors ေတြနဲ႔ ေမာင္းတာ ရပ္တာ လုပ္ရပါတယ္။
        • Pressure က Cut-In Pressure ထိက်လာၿပီဆိုရင္ ေမာင္း
        • Pressure က Cut-Out Pressure ထိတက္လာၿပီဆိုရင္ ရပ္
        • စုတ္ယူတဲ့ ေရကန္ မွာ ေရ (Pump ေမာင္းလို႔ မရေလာက္ေအာင္) အရမ္းနည္း ေနရင္ Alarm
        • Pump Fault ဆိုရင္ Alarm
        • Pressure မွာ Standby Cut-in ဆိုတာပါ ထည့္ၿပီး High Demand (or) Duty Pump failure ျဖစ္တဲ့ အခါ အကူ Pump ေမာင္းဘို႔ လုပ္ႏိုင္ပါေသးတယ္။
        
        
      • Pump ေတြရဲ့ Characteristics ေတြ က လည္း အထိုက္အေလ်ာက္ အေသးစိတ္ၿပီး နက္နဲပါတာမို႔ ေနာက္ႀကံဳတဲ့ အခါ သီးသန္႔ တင္ျပေပးပါမယ္။
        
      
      
      
   2. Pressure Reducing Valves Assembly(ေရဖိအား ေလွ်ာ့ ဗားအတြဲ )
      
      • Standard Pressure Reducing Valve Assembly for Domestic Water Systems ပံုကို ေအာက္မွာ ေဖာ္ျပေပးထားပါတယ္။
        
      • Pressure Reducing Valve Fault ျဖစ္ရင္ ယာယီ သံုးဘို႔ Globe Valve တပ္ဆင္ထားတဲ့ Bypass ပါဝင္ ပါတယ္။ (Globe Valve က Throttle ထိန္းညွိလို႔ ေကာင္းပါတယ္။ Bypass တြင္ Gate valve မသံုးရပါ။)
      • ဒီ arrangement ကို လည္း အလြတ္ရထားသင့္ပါတယ္။ ေရွ႕ေနာက္ သူ႔ေနရာနဲ႔ သူ ရွိမွ အလုပ္ေကာင္းေကာင္း လုပ္မွာမို႔ပါ။
      • ေရြးခ်ယ္တဲ့ အခါ သတိထားရမွာ က Cavitation Effect ပါ။ Cavitation ဆိုတာက စီးေနတဲ့ ေရထဲ မွာ ပလံုစီ လာတာ ကို ေခၚတာပါ။
      • Pump ေတြမွာ Cavitation ျဖစ္တာ ကိုေတာ့ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား သိၾကေပ မဲ့ valve ေတြမွာ Cavitation ျဖစ္တာ ကိုေတာ့ သိပ္သတိ မထားမိ တတ္ၾကပါဘူး။ အထူးသျဖင့္ Pressure Reducing Valve ေတြမွာ Cavitation မျဖစ္ေအာင္ အရမ္း ဂ႐ုစိုက္ ရပါတယ္။
      • High pressure drop နဲ႔ Low outlet pressure ဆိုတဲ့ Factors (အခ်က္) ႏွစ္ခ်က္ ေပါင္းလိုက္ တဲ့ အခါ Cavitation ျဖစ္လာပါတယ္။ အဲဒီ အေျခအေန မွာ Fluid ရဲ့ Pressure က သူ႔ Vapor Pressure ေအာက္ ေရာက္သြားတာ မို႔ Bubbles ေလးေတြ ပလံုစီ လာပါတယ္။ ဒီ Fluid Flow Stream မွာပဲ Pressure က Vapor Pressure အထက္ျပန္ တက္လာတဲ့ အခါ ပလံုစီ ေနတဲ့ Bubbles ေလးေတြ ျပန္ အရည္ထဲ ေပ်ာ္ဝင္ ဘို႔ ျဖစ္လာတဲ့ အခါ ဒီ Bubbles ေနရာ ကို အရည္က အ႐ွိန္ နဲ႔ ဝင္ extremely high impact forces ေတြ ျဖစ္ေပၚလာပါတယ္။ ဒီအခါ Valve ကိုသာမက အနီးအနား က Pipe ေတြကို ပါ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ တိုက္စားပါေတာ့ တယ္။ Pump ေတြမွာ Cavitation ျဖစ္တဲ့ အခါ Impellers ေတြ တြန္႔လိမ္ ေကာက္ေကြး၊ လိပ္၊ ပ်က္စီး သြားတာ ေတြ႔ ရပါတယ္။
      • ဒီလို Cavitation ျဖစ္တဲ့ အခါ ပိုက္ထဲ မွာ ေက်ာက္စရစ္ ခဲ ေတြ စီးသြား သလို အသံ နဲ႔ တုန္ခါ မႈ ကို ပါ ျဖစ္ေစပါတယ္။
      • Pressure Reducing Valve က ျဖစ္ႏိုင္တဲ့ Cavitation Chart နမူနာ ကို ေအာက္ မွာ ေဖာ္ျပ ထားပါတယ္။
        
      
      
   
   
   - Back to Top -
   
   
7. References (မွီျငမ္းစရာ)
   
   • Water Supply နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ မွီျငမ္းစရာ အခ်ိဳ႕ ကိုေအာက္မွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
     
     1. Plumbing Engineering Services Design Guide, The Institute of Plumbing, UK
        
     2. International Plumbing Code , International Code Council
        
     3. Pipe Sizing Chapter, ASHRAE Handbook : Fundamentals
        
     4. Service Water Heating Chapter , ASHRAE Handbook : HVAC Applications
        
     5. Singapore
        
        1. Singapore PUB : "Handbook on Application for Water Supply " Free Download
        2. CP48 : 2005 "Code of Practice for Water Services"
           Note: Refer to CP48: 1998 with amendments 1&2 for Pipe Sizing,
           - CP48:2005 excludes those chapters.
        
        
     6. Malaysia (Kuala Lumpur)
        
        1. S Y A B A S: Guidelines Of Water Supply Application
        2. P U A S Guide : Garis Panduan Pengemukaan, Sistem Bekalan Air Di Negeri Selangor, Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur Dan Putrajaya
        
        
     
     
     
   • Web-Links
     • Plumbing Fixtures
       1. Hansgrohe : Designer faucets[ http://www.hansgrohe.com/ ]
          
       2. Duravit[ http://www.duravit.com/ ]
          
       3. Dornbracht[ http://www.dornbracht.com/ ]
          
       4. TOTO Sanitaryware[ http://www.totousa.com/ ]
          
       5. GEBERIT[ http://www.geberit.com/ ]
       
       
     • Domestic Water Heating
       
       1. Ariston[ http://www.ariston.com/ ]
          
       2. A. O. Smith Water Heaters[ http://www.hotwater.com/ ]
          
       3. Calorex Heat Pumps[ http://www.calorex.com/ ]
          
       4. Rheem: Heating, Cooling and Water Heating Products[ http://www.rheem.com/ ]
          
       
       
     • Wikipedia
       1. Domestic water system
       2. Flush toilet
       3. Toilets in Japan
       4. Tree Bog